Türkiye depreminden bir ay sonra kilit noktalar

6 Şubat’ta Türkiye’nin büyük bir bölümünü ve Suriye’nin bazı bölgelerini vuran 7,8 büyüklüğündeki büyük bir deprem, her iki ülkede de 50.000’den fazla insanı öldürdü.

Dünya Sağlık Örgütü, “Avrupa bölgesinde son yüzyılda yaşanan en kötü doğal afet” dedi.

Bir ay sonra Türkiye, on binlerce kişinin gömülü olduğu ve hayatta kalanların çoğunun zar zor çadırlarda veya konteynırlarda yaşadığı harap olmuş şehirleri yeniden inşa etme gibi göz korkutucu bir görevle karşı karşıya.

– Kayıp –

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu Cumartesi günü yaptığı açıklamada, ülkedeki iç savaştan kaçan 4 bin 267 Suriyeli mülteciyle birlikte depremde ülkedeki ölü sayısının 45 bin 968’e yükseldiğini söyledi. Suriye’de binlercesi daha öldü.

Deprem yerel saatle 04:17’de Türkiye’nin 11 ilini vurdu ve insanlar güçlü sarsıntılara dayanacak şekilde inşa edilmemiş evlerde uyudu.

Türk yetkililer, depremin ardından çoğu Hatay ve Kahramanmaraş’ta olmak üzere 214 bin binanın çöktüğünü söyledi.

İşçi ekipleri, şu anda depremden etkilenen şehirlere hakim olan molozları temizlemek için hala mücadele ediyor.

Ülke nüfusunun altıda biri olan yaklaşık 14 milyon insan felaketten etkilendi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bugüne kadar 3.3 milyon kişinin deprem bölgesini terk etmek zorunda kaldığını söyledi. Resmi rakamlara göre 1.4 milyondan fazla insan çadırlara, yaklaşık 46.000 kişi konteyner şehirlere yerleştirildi, geri kalanı ise yurtlarda ve misafirhanelerde barındırılıyor.

– hüsran –

Felaketle başa çıkma konusunda hükümete karşı artan bir hayal kırıklığı vardı. Erdoğan, ana yolları buz ve karla kaplayan ve yolların ve havaalanlarının kullanılamaz hale gelmesine neden olan sert kış koşullarını sorumlu tuttu.

Adıyaman’ın da aralarında bulunduğu bazı illerde devlete yönelik öfke hâlâ güçlü. Hayatta kalanlar AFP’ye, depremin ardından günlerce hiçbir kurtarma ekibi, asker veya polis bulunmadığı için enkaz altında kalan sevdiklerini çıplak elleriyle kurtarmaya terk edildiklerini söylediler.

Hayatta kalanlardan bazıları, beton levhaları kazmak için gerekli ekipman eksikliği nedeniyle akrabalarını enkazın altından çıkaramadıkları için öldürüldüklerine tanık olduklarını anlattılar.

hikaye devam ediyor

Erdoğan “eksiklikleri” kabul etti ve hükümetinin tepkisine yönelik eleştirilerin ardından “af” istedi.

Deprem bölgesine yaptığı ziyarette “Böyle bir afete hazırlıklı olmamız mümkün değil” dedi.

Medya ve muhalefet politikacıları, yavaş tepki vermekten Afet Yönetim Dairesi dahil olmak üzere hükümet kurumlarını sorumlu tuttu.

Kızılay ve başkanı Kerim Kenik, çadırları bağışlamak yerine depremde yerinden olan insanlara sattıkları için kınandı.

Şimdiye kadar hiçbir hükümet yetkilisi müdahalenin sorumluluğunu üstlenmedi ve kimse istifa etmedi.

Müteahhitler, birçok binanın krep gibi parçalanmasına izin veren gevşek standartlar için suçlandı.

Yetkililer, kapsamlı bir soruşturma kapsamında inşaat müteahhitleri de dahil olmak üzere 200’den fazla kişiyi gözaltına aldı. Türk basını, bazı müteahhitlerin ülkeden kaçmaya çalışırken İstanbul Havalimanı’nda tutulduğunu gösterdi.

– maliyeti –

Halihazırda yüksek enflasyon ve zayıf para biriminden muzdarip olan Türkiye, şimdi Dünya Bankası tarafından 34 milyar dolardan fazla olarak tahmin edilen depremin ekonomik zararını karşılamalıdır.

Banka, miktarın 2021 için ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde dördüne eşdeğer olduğunu ve büyüklüğün “iki katı” olabilecek yeniden inşa maliyetlerini hesaba katmadığını söyledi.

Seçimlere sadece birkaç ay kala Erdoğan, etkilenen milyonlara bir yıl içinde yeni evler vaat etti.

Türk lider, iktidarda olduğu yirmi yıl boyunca ülkenin inşaat sektörüne güvendi ve yollar, köprüler ve tüneller inşa eden bir modernizasyon hamlesiyle övündü.

Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’na göre, deprem sonrası yeniden inşa çabaları ekonomik kazanımlar sağlayabilir.

Banka, “Yeniden yapılanma faaliyetlerinden kaynaklanan artan üretim, kesintinin ekonomik faaliyet üzerindeki olumsuz etkisini büyük ölçüde dengeleyebilir” dedi.

-Siyasi sonuçlar-

Erdoğan bu hafta depreme rağmen 14 Mayıs’ta milletvekilliği ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin planlandığı gibi yapılacağını söyledi.

Geçen ay, cumhurbaşkanı deprem bölgesinde üç aylık olağanüstü hal ilan ederek, oylamanın ertelenebileceğine dair söylentilere yol açtı. Oy kullanma güvenliğinin nasıl sağlanacağı ve yerinden edilmiş kişilerin oylarını nasıl kullanabilecekleri belirsizliğini koruyor.

Seçim, 2003’ten beri önce başbakan, ardından cumhurbaşkanı olarak iktidarda olan Erdoğan için en önemli seçim gibi görünüyor.

Deprem, ülkedeki muhalefet koalisyonunun şimdi Pazartesi günü yapılması beklenen birlik adayını açıklamasını geciktirdi. En olası aday, muhalefetteki Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanı Kemal Kılıçdaroğlu.

Ancak koalisyondaki Milliyetçi Parti lideri adaylığına şiddetle karşı çıktı.

fo/mca