Açıklama : Türkiye’nin savaş çıkarları

Türkiye, gerilimin artmasından bu yana Rusya ile Ukrayna arasında arabuluculuk yapmaya çalıştı. Çavuşoğlu, Twitter’dan yaptığı açıklamada, “Cumhurbaşkanı @RTErdogan’ın girişimlerine ve yoğun diplomatik çabalarımıza dayanarak, Rusya Dışişleri Bakanları Sergey Lavrov ve Ukrayna’dan Dmitro Kuleba benimle AntalyaDF arasında görüşmeye karar verdiler.”

Ukrayna henüz katılacağını doğrulamadı. Görüşmenin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği ve sonucu ne olursa olsun, Türkiye’nin krize, özellikle arabulucu rolü oynama konusundaki ilgisi önemlidir.

Türkiye – Ukrayna – Rusya

Türkiye, Avrupa ile Asya arasında bir geçiş kapısı olarak, birçok parçadan oluşan bir ülkedir. NATO üyesidir ve bir zamanlar Avrupa Birliği üyeliğine doğal olarak uygun olduğu düşünülmüştür. Ama aynı zamanda, otoriter liderinin siyasi İslam’da saati geri çevirmek istediği, giderek daha muhafazakar bir dindar ülke. Rusya, Türkiye’nin dostudur, aynı zamanda Rus-Osmanlı savaşlarına kadar uzanan eski bir jeopolitik rakiptir. Moskova’nın Kırım’ı ilhakı Türkiye için endişe verici bir endişe kaynağı oldu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin bu “yasadışı” eylemi asla tanımayacağını söyledi.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky geçen ay Kiev’deydi. (AFP)

Rusya’nın Türk Kürt isyancı grubu Kürdistan İşçi Partisi’ne yakınlığı, Sovyetler Birliği günlerinden beri Türkiye için büyük bir sıkıntı olmuştur. Suriye’de Rusya ve Türkiye karşıt taraflarda, Rusya Beşar Esad’ın cumhurbaşkanlığını korumak için ve Türkiye onunla savaşan grupların yanında savaştı. Gösteri, Suriye’nin kuzeybatısında, Türkiye sınırındaki küçük İdlib bölgesinde gerçekleşen Rusya ve Türkiye’nin bölgedeki üstünlük savaşıydı.

Türkiye, Esad rejimine karşı bir Batı ittifakının parçası olmasına rağmen, SDG’yi her zaman Suriye Kürt Halk Koruma Birlikleri (YPG) savaşçılarının egemen olduğu Kürdistan İşçi Partisi’nin bir uzantısı olarak gördü.

Ancak Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türk kuvvetlerinin bir Rus savaş uçağını düşürmesinin ardından Moskova ile Ankara arasındaki ilişkilerde özellikle kötü bir aşamayı atlattı. Rusya artık Türkiye’nin ana ticaret ortakları arasında yer alıyor. Türkiye ekonomisi büyük ölçüde Rusya’dan yapılan ithalata bağımlıdır. 2019 yılında, aralarındaki ikili ticaret yaklaşık 16.4 milyar doları buldu ve rafine petrol, Rusya’dan ithal edilen en büyük bileşen oldu. Artık Karadeniz’in altından Rusya’dan Türkiye’ye uzanan bir gaz boru hattı var. 2020 yılında Türkiye, Rusya’dan S 400 Triumf karadan havaya füze savunma sistemini satın aldı ve ABD tarafından CAATSA kapsamında yaptırım uygulandı. Rusya, Türkiye’nin güneyindeki Ayoko’da nükleer santral kuruyor.

Türkiye aynı zamanda Ukrayna’nın yakın ticaret ve stratejik ortağıdır. 2019’da aralarındaki ikili ticaret hacmi yaklaşık 2,15 milyar doları buldu ve Türkiye, Ukrayna’nın önemli bir ihracatçısıydı. 2019 yılında en büyük ihracat rafine petrol oldu. Türkiye ayrıca Ukrayna’ya, mevcut çatışma sırasında Ukrayna’nın Rus tanklarına karşı kullandığı ölümcül bir füze taşıyıcı drone sağlıyor.

Şubat ayında, Ukrayna ile Rusya arasında kaynama noktasına ulaşan Erdoğan, Kiev’i ziyaret etti, bir serbest ticaret anlaşması ve Ukrayna’da uzun menzilli bir Piraktar İHA’nın ortak üretimi için bir anlaşma imzaladı. Rusya, Ukrayna’yı silahlandırdığı için Türkiye’ye kızgındı. Daha önce Batı, Dağlık Karabağ ihtilafı sırasında Azerbaycan ordusuna insansız hava aracı tedarik ettiği için Türkiye’ye kızmış ve Türkiye’ye drone parçaları ve teknolojileri sağlayan birçok uluslararası şirket boykot ilan etmişti.

Görünen o ki Türkiye, drone için gerekli parçaları yerlileştirdi. İHA’ları yapan şirket, Erdoğan’ın damadı Selçuk Bayraktar’a ait.

Türkiye çatışıyor

Türkiye, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini kabul edilemez ve bölgesel barışa bir darbe olarak nitelendirdi. Rusya’nın Luhansk ve Donetsk “cumhuriyetlerini” tanımasını reddetti. İşgalden beş gün sonra “savaş” kelimesini kullandı ve Genel Kurul’un “Ukrayna’daki Rus saldırganlığı” kararının 80 sponsorundan biriydi.

Türkiye ayrıca, savaş gemilerinin Boğaz’dan geçişini engellemek için Boğaz ve Çanakkale Boğazı’ndan Türkiye’yi sorumlu kılan bir anlaşma olan 1936 Montrö Sözleşmesi’nin şartlarını da ileri sürdü.

Ancak Türkiye, anlaşmanın şartlarına göre, Karadeniz’e kıyısı olan ülkelerin savaş gemilerinin – Rusya onlardan biri – ana üslerine dönmesini engelleyemeyeceğini de söyledi. Ayrıca Erdoğan, Türkiye’nin Ukrayna veya Rusya ile ilişkilerinden vazgeçemeyeceğini söyledi.

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, anlaşmanın kayıtlı üslerine geri dönenleri muaf tutan bir maddesi nedeniyle Türkiye’nin tüm Rus savaş gemilerinin Karadeniz’e gelişini engelleyemeyeceğini yineledi. Bu muafiyetin kötüye kullanılmaması gerekir. Üslerine döneceğini bildiren ve boğazdan geçen gemilerin savaşa katılmaması gerektiğini söyledi.

Türkiye, arabuluculuk çabalarının bir parçası olarak bölgesel lider rolünü üstlenmeye çalışıyor. Bu aynı zamanda Erdoğan’ın dünyanın otoriter liderlerinin yanında yer aldığı Batı’daki kötü imajından kurtulmasına da yardımcı olabilir. Türkiye, Rusya’ya uygulanan yaptırımlara katılmadı, ancak geçen hafta NATO dışişleri bakanları toplantısının ardından Çavuşoğlu, Türkiye ve ABD’nin Ukrayna savaşına diplomatik bir çözüm bulmak için “yakın koordinasyon” içinde kalacağını söyledi.

Ayrıca bölgedeki önemli ekonomik çıkarlarını, Karadeniz ve Türk Boğazı’nın istikrarını, iki ülke ile savunma ilişkilerini ve Rusya’dan petrol ve gaz tedarikini korumayı amaçlamaktadır.

Haberler | Günün en iyi açıklamasını gelen kutunuzda görmek için tıklayın