Ukrayna’nın ilk yılındaki savaşı: Türkiye’nin başarısı dengeyi bozuyor, ancak oyun henüz bitmedi

Türkiye’nin jeostratejik konumuna güvenen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinde her iki tarafı da oynayarak kendisine arabuluculuk rolünü kazandırdı ve diğer kazanımlar için manevra alanını genişletti.

Ancak cuma günü savaş ikinci yılına girerken, Erdoğan’ın bilançosu bulanık görünüyor, çünkü kendi ülkesinde yeniden seçilme şansını artırmak için Rusya’nın lütfuna bakıyor ve Batı’da NATO’ya olan bağlılığı konusunda şüpheler artıyor.

Kiev ile askeri iş birliğini güçlendiren ve 2014 yılında Rusya’nın Kırım’ı ilhakını reddeden Erdoğan, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sonra da politikasını sürdürdü. Kiev Muharebesi sırasında Türkiye’nin tedarik ettiği Bayraktar TB2’ler, Rus hava savunma sistemlerini, komuta merkezlerini ve ikmal konvoylarını imha etti. Ayrıca Odessa açıklarındaki Yılan Adası’ndaki Rus konuşlandırmasını da hedef aldılar ve bildirildiğine göre Rus Karadeniz Filosunun amiral gemisi olan Moskva’nın batmasında rol oynadılar. Ukraynalılar o kadar neşeliydiler ki bir şarkı adamak dronlara.

Türkiye’nin yardımı Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i kızdırdı. İşgal başlamadan kısa bir süre önce Ukrayna’ya uçan ve insansız hava aracı taşıdığı iddia edilen iki Türk askeri kargo uçağı, Rusya’nın evlerine sağ salim döneceklerine dair garanti vermesinden önce 10 ay boyunca orada mahsur kaldı.

Ancak, bildirildiğine göre Türkiye’den Ukrayna’ya silah sevkiyatı Polonya üzerinden devam etti. Açık kaynak istihbarat sitesi Oryx’e göre Mart ayından bu yana Türkiye, Ukrayna’ya en az 35 Bayraktar TB2, 24 Bayraktar mini İHA, güdümlü çoklu füze rampası, zırhlı araçlar, havan topları, elektronik harp ekipmanı ve mühimmat tedarik etti.

Rusya’nın Ukrayna’nın enerji altyapısını hedef almasıyla Türkiye, yüzer enerji santralleri sağlama planları da dahil olmak üzere elektrik alanında Ukrayna’dan yardım istedi.

Ancak Erdoğan, Rusya’ya yönelik Batı yaptırımlarına katılmayı da reddederek Moskova’ya ekonomik bir cankurtaran halatı sağladı.

Rus şirketleri artık Türkiye’yi, çoğunlukla teknolojik ürünler olmak üzere Avrupa mallarını Rusya’ya göndermek için bir geçiş merkezi olarak kullanıyor. TürkAkım boru hattı, büyük miktarlarda Rus gazını Avrupa’ya taşıyan tek kanal olarak ortaya çıkarken, Türkiye’nin havası Rus uçaklarına açık kaldı.

Erdoğan karşılığında Rusya’dan iyilik istedi. Türkiye’nin ilk nükleer enerji santralini inşa eden Rus şirketi, projeyi bu yıl içinde faaliyete geçirmek için ek para akıttı ve Türk devlet tahvillerine veya banka mevduatlarına dolar koyma sözü verdi. Türkiye’nin döviz krizini hafifletmeye yardımcı olmak için bir başka hamle olarak Moskova, Türk doğalgaz ödemelerinin %25’ini ruble olarak kabul etmeyi kabul etti. Erdoğan ayrıca benzin fiyatında %25 indirim için bastırıyor ve ödemeleri seçim sonrasına erteliyor.

Erdoğan yönetimi altında Ankara’nın Moskova’ya yönelik politikası, Suriye ve Libya da dahil olmak üzere çatışmalarda işbirliği yapmak oldu. Türkiye’nin 2015’te Suriye sınırında bir Rus uçağını düşürmesinin ve ertesi yıl Ankara’daki Rus büyükelçisinin öldürülmesinin ardından Erdoğan, NATO müttefiklerinin endişelerini geçersiz kılarak Rus S-400 hava savunma sistemlerini satın alarak bunu telafi etmeye çalıştı. 2020’de Türkiye, tartışmalı Dağlık Karabağ bölgesiyle ilgili bir savaşta Azerbaycan’ın Ermenistan’ı yenmesine yardım ederek Rusya’nın arka bahçesi olan Kafkasya’daki konumunu sağlamlaştırdı. Ukrayna Savaşı’nın patlak vermesiyle Erdoğan ve Putin, hem NATO’da hem de Rusya’da ayağını tutan sert, pragmatik bir muhatapla çalışacak kadar esnek olan Putin ile birbirleriyle başa çıkma konusunda geniş deneyim kazandılar.

Erdoğan’ın geçen yılki politikaları bazı soruları gündeme getiriyor:

Örneğin, dengeleyici hareketi hem Putin hem de Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky ile konuşmasını sağladı. Türkiye, iki savaşan tarafı Mart ayında iki kez bir araya getirdi, sonuç alınamadı. Erdoğan, 23 Şubat’tan bu yana Putin ile en az 18 telefon görüşmesi ve dört yüz yüze görüşme gerçekleştirdi. Ve Temmuz ayında Türkiye ve Birleşmiş Milletler, Ukrayna’nın tahıl ihracatının önünü açan bir anlaşmaya aracılık etti. Ertesi ay, Erdoğan, Zelensky ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, anlaşmanın genişletilmesi ve Ukrayna’nın güneyindeki Zaporizhia nükleer santralinin güvenliğini görüşmek üzere Lviv’de bir araya geldi. Türkiye, Kasım ayında ABD ve Rus istihbarat başkanları arasında bir toplantıya ve ertesi ay Rus ve Amerikalı diplomatlar arasında görüşmelere ev sahipliği yaptı.

Erdoğan’ın arabuluculuk çabaları şimdiye kadar savaşan tarafları müzakere masasına oturtmayı başaramadı, ancak Batı, Putin’le konuşabilecek bir NATO müttefikinden vazgeçemez. Tahıl anlaşmasına aracılık etmek ve ardından esir takası yapmakla ün kazandı.

Öte yandan Ankara’nın Rusya’ya uygulanan yaptırımlara katılmayı reddetmesi ve NATO’nun İskandinav ülkelerindeki genişlemesini engellemesi, Batı’da gerçek bir müttefik olup olmadığı konusunda soru işaretlerine yol açtı. Güven eksikliği giderilebilir mi? En azından Erdoğan için Rusya ile iyi ilişkiler, Türkiye’nin Batı’daki konumundan geri adım atmak zorunda olduğu anlamına gelmiyor.

Aslında, Erdoğan’ın iktidarı ülkedeki demokrasiyi, özgürlükleri ve insan haklarını aşındırdığı için Türkiye kendisini Batı’dan uzun zaman önce uzaklaştırmaya başladı. Ortakları, kendi ülkesinde kurmakta olduğu baskıcı rejim konusunda sessiz kaldığı sürece Erdoğan, NATO’ya katkıda bulunmakta sorun yok. Ancak, İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya katılma girişimlerinin engellenmesi yeni bir çıkmaz yarattı.

NATO genişlemesinin durdurulması, Putin’in Türkiye’nin Ukrayna’ya askeri yardımına yönelik öfkesini yatıştırmaya hizmet etti ve diğer iki amaca da hizmet etti: İsveç’e Kürtleri ve diğer muhalifleri Türkiye’den koruma politikasından vazgeçmesi için baskı yapmak ve Ankara’ya Türkiye ile olan çetrefilli dosyalarda bir pazarlık kozu sağlamak. Washington. Bunlardan en önemlisi yeni F-16 siparişi. Erdoğan, Batı’nın ondan taviz koparacak kaldıraca sahip olmadığını hesaplıyor. Erdoğan’ı S-400 füzeleri satın alarak koalisyona Truva atı sokmanın yanı sıra genişlemeyi engelleyerek Putin’e hizmet etmekle itham edenler, bunu söylemekten başka bir şey yapamazlar.

Erdoğan kumarının kazanımları ve sınırlamaları ile ilgili birkaç noktayı daha belirtmekte fayda var.

Birincisi, Rusya’nın Ukrayna ile meşgul olması, Türkiye’nin Kafkaslar ve Orta Asya’daki nüfuzunu artırma çabalarına hizmet ediyor. Ancak bu, Rusya’nın kendi arka bahçesinde toprak kaybettiği ve Türkiye’nin artık orada söz sahibi olduğu anlamına gelmiyor. Dağlık Karabağ savaşının ardından, Erdoğan’ın sabırsızlıkla beklediği yeni bir bölgesel ulaşım yolunun açılması Rusya’nın liderliğine bağlı. Zangezur Geçidi olarak adlandırılan yolun güvenliğini de Rusya üstlenecek. Hazar Denizi’ne bağlanan herhangi bir yeni enerji yolu, Rusya ve İran’ın onayını gerektirecektir. Türkiye, Azerbaycan’ın Ermenistan ile barış anlaşmasına varmasını beklemeden Ermenistan’la ilişkilerini normalleştirmek için harekete geçerse, Rusya’nın bölgedeki manevra alanını daraltabilir. Ancak Azerbaycan ile olan yakın ilişkisi bir engeldir.

İkincisi, Azerbaycan gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya akışının artması, Batı’ya Türkiye’nin değerini katıyor. Ancak Avrupa’nın Rus gazından vazgeçme çabaları arasında Putin, Türkiye’de bölgesel bir gaz merkezi kurmayı teklif ederek Ekim ayında bir sürpriz yaptı. Teklifin esası belirsizliğini korusa da, Erdoğan bunu sıcak bir şekilde karşıladı.

Görünüşe göre Rusya’nın ülkede hâlâ güçlü bir etkisi var ve Erdoğan’ın Rusya’dan yeşil ışık almadan Kürt kontrolündeki bölgelere karşı yeni bir askeri operasyon başlatma konusundaki tereddütlü girişiminin de gösterdiği gibi, Putin ile bir ilişki ihtiyacı sona ermiş değil. Türkiye’nin operasyon için potansiyel hedef olarak gösterdiği alanlar, halen Rus etkisi ve hava koruması altındadır. Ancak Moskova, Ankara’yı Şam’la ilişkilerini düzeltmeye ikna etmeyi başardı.

En geç Haziran ayında yapılması planlanan Türkiye seçimleri yaklaşırken, Erdoğan krizden etkilenen seçmenlere bir miktar ekonomik rahatlama sağlama baskısı altında. Umudu, yakın zamanda barıştığı Körfez ülkelerinden gelecek mali desteğe ve Ukrayna’daki savaşın sunduğu fırsatlara bağladı.

Türk basınında çıkan haberlere göre Moskova, Türkiye’nin bekleyen 20 milyar dolarlık doğal gaz ödemesini 2024’e ertelemeyi kabul etti. Bu hareket onaylanırsa, Putin’in Türk liderinin karşı karşıya kaldığı en zorlu seçim olan seçimlerde Erdoğan’a bahse girdiğine dair yaygın kanı güçlenecek. Yirmi yıl kuralı.

Genel olarak, Türkiye’nin Rusya ile derin karşılıklı bağımlılığı, NATO üyesini Moskova’dan uzaklaştırmaya çalıştığı için Batı için büyük bir sorun haline gelebilir.