Türkiye’nin Afganistan ile ilişkisi, Taliban yönetimi devraldığından beri büyüdü

Taliban geçen yıl iktidara döndükten sonra birçok ülke Afganistan ile diplomatik ilişkilerini kesse de, savaşın parçaladığı ülkede diplomatik varlığı olan tek NATO üyesi olan Türkiye birçok cephede aktif oldu.

Yakın zamanda, Helmand ilindeki Kajaki hidroelektrik barajının ikinci aşaması, projeye 160 milyon dolar yatırım yapan Türk şirketi 77 İnşaat tarafından tamamlandı.

Barajın açılışına Taliban hükümetinin geçici başbakan yardımcıları Abdul Ghani Baradar ve Abdul Salam Hanabi de dahil olmak üzere çok sayıda üst düzey Taliban yetkilisi katıldı. Türkiye’nin Kabil Büyükelçisi Sihad Erginay da hazır bulundu.

Erkine, törende yaptığı konuşmada, “Kajaghi Barajı, ülkemiz ile Afganistan arasındaki ekonomik ilişkilerde önemli bir yatırım olmasına rağmen, ilişkilerimiz çok çeşitli ve derin” dedi. altı ay. 2022.

‘Pozitif Miras’

Bazı uzmanlar, Türkiye’nin Afganistan’a katılımının, 1920’lerde modern Türkiye’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ve Afganistan’ın modern kralı Amanullah Han’a kadar uzanan ortak diplomatik mirastan kaynaklandığına inanıyor.

Carnegie Uluslararası Barış Vakfı’nın kıdemli bir üyesi olan Albert Goskun, VOA’ya verdiği demeçte, “Bu olumlu miras yıllar boyunca hiç kesintiye uğramadı.”

2001’den Taliban’ın Ağustos 2021’de iktidara dönmesine kadar Türkiye, Afganistan’daki NATO liderliğindeki güçlere katıldı.

“Türkiye, Türk kuvvetlerinin müdahil olmamasını sağlamak için çok bilinçli bir tavır aldı. [active warfare or lethal force] Afgan halkına karşı herhangi bir şekilde” diyen Goskun, “Bunun, Afganistan’daki mevcut rejimin, Taliban’ın bildiği bir şey olduğuna inanıyorum.”

Türkiye, Taliban’ın yabancı birliklerin ülkeyi terk etmesi için Ağustos 2021’de verdiği son tarihten önce güçlerini Afganistan’dan çekti.

Kabil Havaalanı

Türkiye Savunma Bakanlığı’na göre, Türk askerlerinin Afganistan’daki son görevlerinden biri, o zamandan beri Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı olarak değiştirilen Kabil’de “operasyonel ve kuvvet güvenlik hizmetleri” sağlamak.

Üst düzey Türk yetkililer, havaalanını işletmekle ilgilendiklerini defalarca dile getirdiler.

Geçen Ağustos ayında ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ned Price, “Güvenli, operasyonel bir havalimanını, sahada operasyonel bir diplomatik varlığa sahip olma yeteneğimizin ayrılmaz bir parçası olarak görüyoruz. Dolayısıyla, o havalimanının emniyeti, güvenliği ve devam eden operasyonu – bu çok önemli. bizim için önemli.”

Price, “Türk ortaklarımızın onu korumada rol oynamaya istekli oldukları için minnettarız.” dedi.

Haziran ayında Madrid’de düzenlenen bir NATO zirvesinde, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin havaalanını Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri ile birlikte işletmeyi teklif ettiğini, ancak gruptan bir yanıt beklediğini söyledi.

Ancak 7 Temmuz’da Reuters, müzakerelere aşina olan kaynakların, Taliban’ın tüm havaalanı operasyonlarını BAE’ye devretmeye yakın olduğunu söylediğini aktardı.

Bazı uzmanlar, teklif başarısız olsa bile Türkiye’nin önerisinin önemli olduğunu söylüyor.

Wilson Center Asya Programı direktör yardımcısı Michael Kugelman, “Türkiye’nin Kabil havaalanında güvenliği sağlamak için bir anlaşmayı müzakere edebilecek konumda olan birkaç ülkeden biri olması küçük bir mesele değil” dedi.

VOA’ya verdiği demeçte, “Bu anlaşma işe yaramadı, ancak özellikle Taliban topraklarında herhangi bir yabancı güvenlik varlığına izin vermeyeceklerini açıkça belirttiğinden, Türkiye’nin dahil olması önemli” dedi.

teşekkür

Türkiye, Taliban’ı resmi olarak tanımadı ve Kugelman, “belirli itibar maliyetleri” göz önüne alındığında, Türkiye’nin ilk etapta bunu yapmak istememiş olabileceğini düşünüyor.

Öte yandan Türkiye, Ekim ayında üst düzey görüşmeler için Taliban’ın geçici dışişleri bakanı Amir Khan Muttaki’yi ve Mart ayında Türk Dışişleri Bakanlığı tarafından düzenlenen Antalya Diplomatik Forumu’na ev sahipliği yaptı.

Forumun oturum aralarında, ABD’nin Afganistan Özel Temsilcisi Thomas West, Washington’un Afganistan politikasını görüşmek üzere Muttaki ve Katar Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdulrahman Al Thani ile bir araya geldi.

Twitter’da West, etkinliğe ev sahipliği yaptığı için Türkiye’ye teşekkür etti ve “Afganistan ile uluslararası angajman konusunda kilit ortaklarla görüşmeleri dört gözle beklediğini” söyledi.

Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Muttaki ile görüşmesinin ardından, “Uluslararası topluma Taliban rejimiyle angajmanın önemini anlattık. Aslında tanınma ve angajman farklı şeyler.”

Türkiye, Taliban’ı içeren bir hükümet kurma ve kendi egemenliği altında kadınların eğitimini sağlama talimatı verdi. Ankara, ilave mültecilerin Türkiye’ye gelmesini önlemek için Afganistan’daki istikrarın önemi hakkında defalarca konuştu.

Erdoğan, Ekim ayında Afganistan’da düzenlenen G-20 toplantısında, “Şu anda 3,6 milyonu Suriye’den olmak üzere yaklaşık 5 milyon yabancıya ev sahipliği yapan ülkemiz Afganistan’dan yeni göçün yükünü kaldıramaz.” dedi.

Türkiye Göç İdaresi Başkanlığı rakamlarına göre, Türk makamları 2021 yılında yaklaşık 70.000 düzensiz Afgan göçmeni tutukladı.

İnsani yardım

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı’nın Kasım ayında düzenlediği 15. yıllık zirvesinde konuşan Erdoğan, mülteci krizini durdurmak için Afgan ekonomisinin canlandırılması gerektiğini söyledi. ve eğitim, aktivizm.”

Taliban’ın bir yıl önce iktidara dönmesinden bu yana, Türkiye’nin devlete ait Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, savaşın parçaladığı ülkeye 5.570 ton insani yardımla beş yardım treni gönderdi. Türk Kızılayı, 22 Haziran’da Afganistan’da meydana gelen 6.1 büyüklüğündeki depremden etkilenen insanlara yardımda bulundu.

2005 yılından bu yana Afganistan’da faaliyet gösteren ve Kabil, Herat ve Mezar-ı Şerif’te ofisleri bulunan Türkiye’nin devlete bağlı Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı, yetersiz beslenen Afgan çocuklara yardım etmek için kısa süre önce 2.000 yardım kutusu teslim etti.

Türkiye ayrıca, Türk hükümetine ait bir kültür merkezi olan Yunus Emre Enstitüsü aracılığıyla Afganistan’da yumuşak güç kullanıyor; Diyanet, Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı; Yedi ilde en az 46 Afgan-Türkiye Ma’rif okulu.

Bu okullardan 12’si, Türkiye’nin 2016’daki başarısız darbe girişiminden sorumlu tuttuğu Gülen hareketine ait. Afgan hükümeti okulları değiştirdi 2018 Türk Hükümeti Maarif Vakfı’na.

Afganistan Uluslararası Ticaret ve Sanayi Komitesi eski başkanı Azarakhsh Hafizi, Türkiye tarafından işletilen okulları “uluslararası standartlara yakın” olarak nitelendirerek, “Afganistan gençliğinin bu hizmetlere ihtiyacı olduğunu” da sözlerine ekledi.

Ancak bazı analistler, Ankara’nın Afganistan’daki aktif kamu diplomasisinin bir nedeninin ülke içindeki popülerliğini artırmak olduğunu söylüyor.

Aaron Stein, “Ankara kendisini bir dünya oyuncusu olarak görmek istiyor, bu nedenle Afganistan’daki vakıflarının ve eğitim araçlarının katılımı iyi bir … iç siyasi kontrol, aktif bir dış politikası olduğunu göstermek için” dedi. Dış Politika Araştırma Enstitüsü.

Ancak Stein, Ankara’nın Afganistan politikasının Türk kamuoyunda yankı bulmadığına inanıyor.

VOA’ya verdiği demeçte, “Bu anlamda dış politikadan çok yaşam maliyetiyle ilgileniyorlar” dedi. “Onlar dünyadaki herkes gibi, ‘Yaşam maliyetimiz artıyor. Buna dikkat edin. Afganistan’da neler olduğu umurumuzda değil.

Bu hikaye VOA’nın Türkçe servisi ile ortaya çıktı.