Türkiye’de zombi şirketler kanununun kapsamının genişletilmesi çalışması

CNBC-e’ye göre Türk hükümeti, yüksek borçlu şirketlerin iflastan kaçınmasına olanak tanıyan bir yasayı genişletmeyi düşünüyor. “Zombi şirket” yasası, ilk olarak borç yükü nedeniyle aktif iş yapamayan şirketlerin batmasını önlemek amacıyla getirilmişti.

Düzenlemenin süresinin 1 Ocak 2025’te sona ermesi planlanıyor, ancak hükümet artık süreyi 2026’nın başına kadar uzatabilir. Bu uzatma, Türkiye’nin ekonomik toparlanmasına ilişkin beklentilerle uyumludur.

Türkiye’deki ekonomi otoriteleri, birçok şirketin ticari sektörden tamamen çekilmesini önlemek için bu kararın uzatılmasını düşünüyor.

Bu yasa ilk olarak 2018 yılında, diğer şirketlerin, bankaların ve bu şirketlerin kapılarını kapatmasının ekonomi üzerindeki olası etkilerini azaltmak amacıyla uygulamaya konuldu.

Zombi şirketi nedir?

Evrensel olarak kabul edilen bir tanım olmasa da, zombi şirketler genel olarak yüksek borç seviyeleri nedeniyle mali açıdan sorunlu, zararla veya çok az karla çalışan şirketler olarak tanımlanabilir. Kırılgan mali durumlarına rağmen bu şirketler, hükümet kurtarmaları, borç verenlerin affedilmesi veya diğer dış destek biçimleri gibi çeşitli faktörler nedeniyle iflastan kaçınmayı başardılar.

Literatürde bu verimsiz firmalara ilişkin farklı tanımlar sunulmaktadır. Bazı araştırmacılar zombi şirketleri, borç verenlerden sübvansiyonlu faiz oranları alan ve piyasa oranlarının altında faaliyet göstermelerine olanak tanıyan şirketler olarak tanımlıyor. Diğerleri ise onları, faiz ödemelerini geciktiren ancak en az bir bankadan kredi almaya devam eden şirketler olarak sınıflandırıyor. Ayrıca eski, büyüme fırsatlarından yoksun, kârlılığı ve yatırımları zayıf olan veya yüksek temerrüt riskiyle birlikte düşük kârlılık sergileyen şirketler de genellikle zombi şirketler olarak değerlendiriliyor. Olumsuz satış büyümesine sahip sıkıntılı şirketler de bu kategoriye giriyor.

Zombi şirketler, esas olarak, çoğunlukla hükümetten gelen mali yardıma büyük oranda bağımlı olan ancak borç yükümlülüklerini karşılamaya yetecek kadar gelir elde edemeyen şirketleri ifade ediyor. Bu şirketler genellikle önemli operasyonel faaliyetlere girişmeden, mevcut borçlarını ödemek için borçlanarak hayatta kalırlar.

Türkiye’de zombi şirketlerin yükselişi

2023’e göre bir rapor Uluslararası Para Fonu’na göre Türkiye, zombi şirket sayısında dünyada birinci sırada yer alıyor. Bu durum, finansman sağlamadaki zorluklar ve sürekli yüksek seyreden döviz kurları nedeniyle daha da kötüleşti.

sayı Türkiye’deki zombi şirketleri Türkiye’de döviz kurlarının nispeten istikrarlı olmasına rağmen, zorlu finansal koşulların devam etmesi nedeniyle enflasyon oranının artması bekleniyor. Ekonomi otoriteleri, müdahale edilmediği takdirde bu şirketlerin çöküşünün Türkiye’deki bankacılık sektörü ve genel olarak ekonomik istikrar açısından ciddi sonuçlar doğurabileceğine inanıyor.

Zombi şirket düzenlemesinin amacı

Liste ilk kez hazırlandı ayak 15 Eylül 2018 tarihli Türk Ticaret Kanunu’nda, yüksek kredi faizleri ve döviz kuru oynaklığı nedeniyle finansal sıkıntı yaşayan şirketlere destek tedbirleri kapsamında düzenleme yapıldı. Düzenlemenin önemli bir hükmü, şirketlerin döviz kuru zararlarını borç hesaplamalarına dahil etmelerine izin vererek geçici bir rahatlama sağladı. Bu hükmün geçerliliği birkaç kez uzatıldı ve geçerli son kullanma tarihi 1 Ocak 2025 olarak belirlendi.

Ticaret Bakanı İbrahim Yamalı, tedbirin gerekçesini şöyle açıkladı: “Amaç, yüksek borçlu şirketlerin ekonominin geneline doğrudan etkilerden kaçınarak faaliyetlerine devam edebilmelerini sağlamaktır.”

Daha fazla uzatma bekleniyor

Yetkililer ekonominin o zamana kadar istikrar kazanacağına inandıkları için, Türk Ticaret Bakanlığı bünyesinde düzenlemelerin 2026 yılına kadar uzatılması yönünde görüşmeler sürüyor. Potansiyel uzatmanın, muhtemelen Ekim 2024’e kadar yayınlanacak yeni bir bakanlık beyanıyla resmileştirilmesi bekleniyor.

Türk hükümeti, uzun vadeli hedefinin, sıkıntıdaki şirketlerin yaşadığı mali sıkıntının altında yatan nedenleri ele alırken, ekonominin genelini korumak için geçici destek önlemlerinin alınmasını sağlamak olduğunu vurguladı.