Türkiye ve Yunanistan ile Beklentileri Belirlemek | pazar danışmanı

Yaza bir hafta kala ve incelediğimiz finansal açıklamalara göre, eski Osmanlı İmparatorluğu’nun iki parçası olan Türkiye ve Yunanistan’a yönelik hava ısınıyor. Gelişmekte olan bu pazarların küresel pazar varlığı sınırlıdır, ancak her seferinde önemli yatırım dersleri verebileceklerini düşünüyoruz.^[i] İşte şu anda gösterdiklerini düşündüğümüz harika bir şey: Beklentilerin gerçekle nasıl eşleştiğini takip edin. Araştırmamıza göre, birincisi ikincisine ağır bastığında, hayal kırıklığı ortaya çıkıyor ve bizce Türkiye ve Yunanistan’daki son siyasi gelişmeler hakkındaki söylentileri dikkate almaya değer.

Yatırımcılar için lokum mu?

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçen ay genel seçimleri kazanarak 20 yıllık iktidarını beş yıl daha uzatmasının ardından, takip ettiğimiz bazı finans yorumcuları Erdoğan’ın yeni atamalarının daha piyasa dostu ekonomi politikası değişikliklerine yol açacağını savundu. Uluslararası saygın ekonomist Mehmet Şimşek’i maliye bakanı ve eski ABD bankası yöneticisi Hafız Kaye Ergan’ı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) başkanı olarak ataması, bazı piyasa analistleri arasında iyimserlik yarattı. (Erdoğan’ın da katıldığı, yüksek faiz oranlarının enflasyona neden olduğu şeklindeki alışılmışın dışında görüşten).^[ii] TCMB’nin Haziran ayı toplantısı öncesinde beklentilerin yüksek olduğunu not ettik ve bazı analistlerin TCMB’nin gösterge faiz oranının çok yüksek enflasyona tepki olarak ikiye, üçe ve hatta dört katına çıkabileceği yönündeki tahminlerini okuduk (Mayıs’ta yıllık %39,6 idi).^[iii]

Geçen Perşembe günü bu tahminler üzerine 650 baz puanlık artışın %8,5’ten %15’e çıkması, takip ettiğimiz bazı piyasa gözlemcilerini hayal kırıklığına uğrattı. Diğer son hamleler, TCMB’nin, lirayı yapay olarak desteklediği ve bazı kuralları terk etmek yerine değiştirdiği için, dramatik önlemler yerine kademeli değişiklikleri desteklediğini gördü. Örneğin, Türk bankaları döviz mevduatlarının belirli bir yüzdesi kadar lira cinsinden tahvil bulundurmak zorundadır ve TCMB bundan feragat etmiştir. Tahvil bakım oranı %10 ila %5.^[iv] Yerli finans kurumları, toplam mevduatın %60’ından azı lira cinsinden tahvillerde ise daha yüksek bir bakım gereksinimi ödemek zorunda kalacak – şimdi limit %57’dir.^[v] Analizimize göre, bu güncellemelerin etkisi: hükümetin Türk tüketicileri ve işletmeleri daha az ABD doları tutması yönündeki baskısını hafifletmek; Sermaye kısıtlamalarıAraştırmamıza göre bu, paranın daha verimli kullanılabileceği yerlere gitmesini tarihsel olarak engelleyebilir.

Bu hamleler ve TCMB’nin artık rezervleri para birimini satın almak için kullanmadığına ve böylece değerini artırdığına dair haberlere yanıt olarak, lira bu hafta başında ABD doları karşısında rekor seviyelere geriledi.^[vi] Bunun şaşırtıcı olduğunu düşünmüyoruz: Politika yapıcılar para birimine olan desteğini kaldırdılar ve faiz oranlarındaki artışların piyasaların beklentilerini karşılamadan önce kat etmesi gereken bir yol var. Liranın zayıflığı bir sır değil: Yılbaşından bugüne dolar karşısında -25,3% düştü ve son on yılın büyük bir bölümünde istikrarlı bir şekilde zayıfladı.^[vii] Kanaatimizce bu, piyasaların Türkiye’nin yüksek enflasyon ve hükümetin sık sık ekonomik müdahalesi dahil olmak üzere uzun vadeli ekonomik sorunlarının gayet iyi farkında olduğunu gösteriyor.^[viii] (Sergi 1)

Sergi 1: Erdoğan Döneminde Lira

Kaynak: FactSet, 26/6/2023 itibariyle. ABD Doları / Türk Lirası, 23/6/2003 – 23/6/2023.

Geleceğe baktığımızda, iktidarda Şimşek ve Ergon olsa bile, Türkiye’de geleneksel ekonomi politikalarının verili olduğunu düşünmüyoruz. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yıkıcı yan etki riskini azaltmak için kademeli bir yaklaşım izleyeceğini söyleyen Şimşek, normal piyasa aktivitesine geri dönmek için ek önlemlerin alınacağını sözlerine ekledi.^[ix] Bu mümkün, ancak bize göre piyasalar için önemli olan, gerçekliğin beklentilerle nasıl örtüştüğü. Erdoğan’ın kitabına göre oynamayan politika yapıcıları değiştirme geçmişi var. Erdoğan son beş yılda üç merkez bankası başkanını görevden aldı. damadını maliye bakanı olarak atadı (daha sonra sağlık sorunları nedeniyle istifa etti); ve bir maliye bakanını TCMB faiz indirimlerine alenen karşı çıktığı için görevden aldı.^[x] Erdoğan, enflasyonu kaydettiği için Devlet İstatistik Kurumu başkanını bile görevden aldı.^[xi] Türkiye’de normal ekonomi politikasına yönelik beklentiler, ılımlı ilerlemeye kıyasla çok cılız kalırsa, bunun piyasaları hayal kırıklığına uğratabileceğini düşünüyoruz.

Yunan Rönesansı ile ne yapmalı

Merkez sağ Yeni Demokrasi partisinin aylar içinde ülkenin ikinci ulusal oylarının %40,5’ini kazanmasının ardından Yunanistan Pazar günü yeni bir hükümete sahip oldu. Yeni seçim sistemi altında, %40 barajını aşan partiler parlamentoda bonus sandalye alıyor – bu nedenle Yeni Demokrasi 300 sandalyeli parlamentoda 158 sandalye kazanmaya hazır görünüyor. Pazartesi günü yeni bir çoğunluk hükümeti göreve başladı ve seçmenler ile yatırımcılardan beklentiler yüksek görünüyor. Bir Yunan emeklinin dediği gibi, “(yeni hükümetten) çok şey bekliyorum … asıl mesele sağlık sistemi, ekonomi, böylece (insana uygun) yaşayabiliriz çünkü işler zor.”^[xii] Benzer şekilde, yatırımcılar, bir Miçotakis hükümetinin reform ilerlemesini sürdürmeye devam edeceğine ve ülkeyi borcunda yatırım yapılabilir notu yeniden kazanma yoluna koyacağına inanıyor.^[xiii]

Ancak, bize göre, ileriye dönük piyasalar bu iyimserliğin çoğunu zaten fiyatlamış olabilir. Yunan hisse senetleri, daha geniş gelişmekte olan piyasaları (%0,2) geride bırakarak bugüne kadar %32,7 arttı.^[xiv] Çıta bu kadar yüksekken, hükümet yüksek beklentileri karşılayabilir mi? Bunu zaman gösterecek, ancak araştırmamıza göre çoğu hükümet kampanya sürecinde vaat ettikleri her şeyi yerine getirmiyor. Başkan Emmanuel Macron’un 2017’deki büyük koalisyon çoğunluğu büyük bir yasal değişiklik getirmediğinden, Yunanistan Cumhuriyeti bu dersi Fransız Cumhuriyeti’nden alabilir.