Türkiye Merkez Bankası’na dört soru

Jonathan Spicer ve Nevzat Divranoğlu

İSTANBUL (Reuters) – Türkiye’nin merkez bankası, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın uzun zamandır beklenen bir faiz indiriminin yolunu açmaya başladı, ancak çoğu analist, enflasyonun yükselmesi ve liranın zayıflamasının ardından bu hafta tetikleyiciyi tetikleyeceğini düşünmüyor.

Banka, Erdoğan’ın Sahab Kavcioğlu’nu vali olarak atadığı Mart ayından bu yana gösterge faiz oranını yüzde 19’da tuttu. Bu, onu dünyadaki siyasetteki en yükseklerden biri yapıyor – Türkiye’nin enflasyon oranı da geçen ay %19,25’e ulaşan https://refini.tv/3laX5UN.

Perşembe günü Ankara’da saat 14:00’te (1100 GMT) yapılması planlanan para politikası toplantısı öncesinde, işte dört kilit soru:

Faiz indirimi geliyor mu?

Liranın Haziran ayındaki tüm zamanların en düşük seviyesinden toparlanmasını sağlayan aylarca süren şahin konuşmanın ardından, merkez bankası geçtiğimiz haftalarda tavrını değiştirdi.

1 Eylül’de yatırımcılarla yaptığı konferans görüşmelerinde Kavcioğlu, politika faizini enflasyonun üzerinde tutmak için uzun vadeli bir taahhüdünü yinelemedi. İki gün sonra, veriler enflasyonun zaten %19’u aştığını gösterdi https://tmsnrt.rs/3yTLHBq, gerçek oranları negatif bıraktı.

Kavcioğlu ayrıca bu “manşet” enflasyon rakamını küçümsemeye başladı ve bunun yerine pandeminin etkileri göz önüne alındığında daha düşük olan “temel” bir önlemin daha uygun olduğunu vurguladı.

8 Eylül’de yaptığı bir konuşmada, gıda enflasyonunda yaklaşık %30’luk bir artışın “kısa vadeli dalgalanmaları” temsil ettiğini, bu nedenle bankanın %16,76’ya düşen temel tedbire daha fazla odaklanacağını söyledi. Politikanın yeterince sıkı olduğunu ve dördüncü çeyrekte aşağı yönlü bir fiyat eğilimi öngördüğünü de sözlerine ekledi.

Yatırımcılar, tüm bunları, faiz indirimlerinin yolda olduğunu gösteren barışçıl bir dönüş olarak aldılar. Bazıları, çok erken gelirlerse bir “politika hatası” konusunda uyardı.

Reuters’in anket yaptığı 17 ekonomistten 14’ü, gevşemenin dördüncü çeyrekte başlamasını bekliyor ve Uluslararası Finans Enstitüsü de dahil olmak üzere ikisi, bu hafta başlamasını bekliyor.

Hikaye devam eder

Spinn Consulting’in kurucu ortağı Özlem Derici Şengül, İstanbul’da konuştu.

Grafik: Merkez Bankası odağını çekirdek enflasyona kaydırdı https://graphics.reuters.com/TURKEY-CENBANK/GOVERNOR/lbvgnnkmbpq/chart.png

Erdoğan daha ne kadar bekleyecek?

Pek çok analist, kredilerin pahalı olması ve 2023’e kadar zorlu bir seçimle karşı karşıya kalması nedeniyle Erdoğan’ın parasal teşvik konusunda sabırsız göründüğünü söylüyor. Bazıları, acil bir faiz indiriminin erken seçim planlarına işaret edebileceğini söylüyor.

Son aylarda merkez bankası, artan küresel emtia fiyatlarının neden olduğu beklenmedik enflasyon baskıları ve pandemi kısıtlamaları hafiflerken artan yaz talebi nedeniyle sabırlı olma çağrısında bulundu.

Devalüasyon https://tmsnrt.rs/3neUCLN ve inatla yüksek enflasyon risklerine rağmen, Erdoğan’ın yakında istediğini alması muhtemel.

Kendisini “faiz oranlarının düşmanı” olarak nitelendirerek, son üç merkez bankası başkanını siyasi çekişmeler nedeniyle 20 aylık bir süre içinde görevden aldı.

Haziran ayında Erdoğan, Kavcioğlu ile Ağustos ayından sonra faiz indiriminin gerekliliği hakkında konuştuğunu söyledi.

Enflasyonun daha fazla yükselmesinin “mümkün olmadığı” göz önüne alındığında, Ağustos başında “Faiz oranlarında bir düşüş görmeye başlayacağız” dedi.

Societe Generale’de yükselen piyasa araştırması küresel başkanı Phoenix Kalın, “Cumhurbaşkanı Erdoğan faiz oranlarını düşürmek için siyasi baskıyı artırmaya devam ederken, enflasyon baskıları artarken piyasa gerilimlerinin artmaya hazır olduğunu” söyledi.

Grafik: Erdoğan konuşuyor, döviz düşüyor https://graphics.reuters.com/TURKEY-CURRENCY/LIRA/zjvqkkxdevx/chart.png

Puf ne zaman soğur?

Yıllık manşet enflasyonun Ekim ayına kadar yüksek kalması ve o zamandan beri artmaya devam eden geçen yılın sonundaki sıçramanın birincil etkisi nedeniyle Kasım ayında düşmeye başlaması gerekiyor.

Hükümet, enflasyonun yıl sonuna kadar %16,2’ye düşmesini beklerken, Goldman Sachs ve Deutsche Bank %16.7’yi bekliyor. Çoğu analist, bunun dördüncü çeyrekte en az bir kez faiz indirimi için bir pencere sağlaması gerektiğini söylüyor.

Bununla birlikte, Türkiye ağır ithalat yaptığı için, liradaki daha fazla zayıflık enflasyonu daha da yükseltebilir ve herhangi bir gevşemeyi zorlaştırabilir, hatta engelleyebilir. Artan ithalat maliyetleri, geçen ay üretici fiyat endeksindeki yıllık %45,5’lik artışa yansıdı.

Diğer bir risk ise, ABD Merkez Bankası’nın pandemi dönemi teşvikini beklenenden daha erken iptal etmesi ve bu durumun ABD getirilerini artırabilecek ve Türkiye gibi yüksek dış borcu olan gelişmekte olan piyasa para birimlerine zarar verebilecek olmasıdır.

Analistler, daha büyük sorunun, yıllarca çift haneli fiyat artışlarına yol açan ve enflasyonun yakında %5 hedefine döneceğine dair çok az güvene yol açan siyasi müdahaleler karşısında merkez bankasının güvenilirliğinin azalması olduğunu söylüyorlar.

London School of Economics’te profesör olan Ricardo Reis, bu ay bir bildiri sundu https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2021/09/Losing-the-Inflation-Anchor_Conf-Draft.pdf Brookings Enstitüsü, 2018’den 2021’e kadar olan piyasa görünümü verilerine dayanarak “Türkiye’nin enflasyon sütununun kesinlikle kayıp göründüğünü” tespit etti.

Grafik: Türkiye’nin enflasyonu emsallerinden farklı https://fingfx.thomsonreuters.com/gfx/mkt/byprjloxnpe/EMinflation.PNG

Yatırımcılar ve tasarruf sahipleri nasıl hazırlanır?

Kavcioğlu bu ayın başlarında enflasyon baskılarını azalttığında, lira Mayıs ayından bu yana en büyük günlük düşüşünde %1,5 değer kaybetti. Erdoğan’ın Mart ayında Kavcioğlu’nun sert selefi Naji Ağbal’ın yerine geçmesinden bu yana değeri yaklaşık yüzde 15 düştü.

Yabancı yatırımcılar, varlıklarını yıllarca küçülttükten sonra Türk borcunun sadece %5’ine sahipler.

Ancak bazıları ihracat, turizm gelirleri ve merkez bankası döviz rezervlerindeki toparlanmanın lira varlıklarını daha çekici hale getirdiğini söylüyor.

Aberdeen Standard Investments portföy yöneticisi Kieran Curtis, “Avrupa’da stoklar düşükken, ihracatın nasıl iyi performans göstermeye devam etmeyeceğini anlayamıyorum” dedi.

“Güçleri azaltmaya yönelik daha fazla hareket olduğunu hissediyorum (ancak) kimsenin bir sonraki toplantıda bir azalma beklediğini sanmıyorum” dedi.

Türkiye’de gıda ve mobilya gibi temel malların yükselen fiyatları, bireyleri ve işletmeleri rekor seviyelerde dolar ve altın yakalamaya itti https://tmsnrt.rs/3jWu3sL. Bu ay 238 milyar dolarlık sabit paraları vardı.

Grafik: Türkler sabit para birimlerine akın ediyor https://graphics.reuters.com/TURKEY-CENBANK/FOREX/lgvdwwrqrpo/chart.png

(İstanbul’da Ali Kokokojman ve Londra’da Mark Jones tarafından ek raporlama; Hugh Lawson tarafından kurgulanmıştır)