Türkiye ile Filistin arasındaki ekonomik ilişkiler İsrail’in ticari ambargosu nedeniyle derinleşiyor

Türkiye, ateşkes yürürlüğe girene ve Gazze Şeridi’ne sınırsız insani yardıma izin verilene kadar İsrail ile her türlü ticaretin tamamen durdurulduğunu duyururken, Ankara aynı zamanda Filistin Yönetimi ile ekonomik işbirliğini güçlendirmenin yollarını arıyor.

Haziran ayının başlarında, Filistin Ulusal Ekonomi Bakanı Muhammed el-Amour ve Türkiye Ticaret Bakanı Omar Polat, kısa ve orta vadede ikili ticareti artırmaya yönelik adımları içeren bir işbirliği protokolü imzaladılar.

İşbirliği protokolü kapsamında, 2005 yılında yürürlüğe giren Türkiye-Filistin serbest ticaret anlaşmasına gümrüksüz Filistin tarım ürünlerinin listesi eklendi. Ayrıca, Türkiye arasında mal ticaretinin sağlanmasına yardımcı olacak bir mekanizma da oluşturuldu. Filistin kesintisiz olarak yoluna devam edebilecektir.

Protokolün imzalanmasının ardından yapılan açıklamaya göre, iki taraf, Türkiye-Filistin serbest ticaret anlaşması kapsamında oluşturulan ortak komitenin periyodik toplantılar yapması konusunda mutabakata vardı. Türkiye-Filistin Ekonomik İşbirliği Konseyi, Filistinli ve Türk bakanların başkanlığında periyodik toplantılar da gerçekleştirecek.

Polat, ülkesinin Filistin ile ticari ilişkileri güçlendirmeye, mevcut tüm işbirliği çerçevelerini geliştirmeye ve Filistin ekonomisinin gelişmesine yardımcı olmak için gerekli tüm katkıları sağlamaya tamamen hazır olduğunu vurguladı.

İsrail ile ilişkileri kesmek

Türkiye’nin iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi üyesi Aisha Nur şunları söyledi: Al-Arabi Al-Jadeed, Al-Arabi Al-Jadeed Arapça kardeş baskısında, Türkiye’nin Filistin’e yaklaşımının her zaman kar-zarar hesaplamalarına bağlı olmadığı, “milli ve ahlaki bir görev”den kaynaklandığı belirtiliyor.

Bunun kanıtı olarak, Türkiye ile Filistin arasındaki ticaretin koronavirüs salgını sırasında da devam ettiğine işaret ediliyor; Batı Şeria ile yapılan ticaret, o dönemde Türkiye tarafından uygulanan ticaret yasağından muaf tutuluyordu. Türkiye’nin Mısır üzerinden yardım göndermeye devam etmesi ve yeniden yapılanmada önemli bir rol oynayacağına söz vermesiyle bu durumun bugün tersine döndüğünü söylüyor.

Ankara ayrıca Gazze’de tahrip edilen sağlık, eğitim ve hizmet sektörlerinin rehabilite edilmesine de yardım etmeye hazır.

Nour, Türkiye’nin Avrupa ülkeleri ve ABD ile ilişkilerinde yarattığı gerilime rağmen sürekli olarak ateşkes ve yardım ulaştırılmasını sağlayarak Gazze kuşatmasının sona ermesi yönünde çağrıda bulunduğunu ekliyor.

A ile belirtildiği gibi ifade Geçtiğimiz günlerde İstanbul’da toplanan Sekiz Gelişmekte Olan Ülke Grubu (G8 İslami Gelişmekte Olan Ülkeler), İsrail’in Filistin halkına yönelik “acımasız ve insanlık dışı” saldırısını kınarken, kalıcı ateşkes ve bağımsız bir Filistin devletinin kurulması çağrısında bulundu.

Nour, Adalet ve Kalkınma Partisi’nin İzmir Belediye Meclisi’ndeki bloğunun, Tel Aviv ile eşleştirme kararının iptal edilerek Gazze Şeridi’ndeki tüm şehirlerin “kardeş şehirler” ilan edilmesini önerdiğini söyledi.

Nour açısından daha da önemlisi Türkiye, İsrail ile ticari ilişkilerini durdururken aynı zamanda Filistin ile gönderdiği yardım miktarını artırmaya, iş birliğini geliştirmeye ve karşılıklı ticareti artırmaya çalışıyor. Ankara ayrıca, ateşkes yürürlüğe girene ve kuşatma altındaki Gazze sakinlerine sınırsız yardımın girmesine ve ulaşmasına izin verilene kadar ticari ilişkileri askıya almayı da taahhüt etti.

Türkiye ile Filistin arasındaki ticaret milyarları buluyor

Filistinli araştırmacı Mahmud Zaghmout, Türk-Filistin işbirliği protokolünün, özellikle doğrudan mal alışverişine odaklanılması ve bazı Filistinli şirket ve ürünlerin (hurmalar, bazı sebzeler ve meyveler) gümrük muafiyetleri ile avantajlı hale getirildi.

Ancak Zaghmut’a göre İsrail, Filistin’le ticari işbirliğinin önünde hala bir engel teşkil ediyor ve geçişleri kontrol ettiği ve işgal altındaki Filistin toprakları üzerindeki kontrolünü koruyabildiği ve sıkılaştırabildiği sürece de öyle kalacak. Ancak Filistin’le yapılan ikili ticaret anlaşmalarının, iki taraf arasındaki ilişkilerin savaş sonrasında güçlenebileceği yönünde umut uyandırdığını söylüyor.

Zaghmot, İsrail sansürünün getirdiği engellere ve diğer engellere rağmen, Filistin ile Türkiye arasındaki ticaretin son yıllarda yüzde 15’ten fazla artarak (resmi olarak) yaklaşık bir milyar dolara ulaştığına dikkat çekiyor, ancak gerçekte bu rakamın 1 milyar dolardan fazla olduğunu söylüyor. O.

“Son yıllarda Türkiye-İsrail ilişkilerinde yaşanan iyileşme bu artışta rol oynamış olabilir” diyor ve şöyle açıklıyor: “Türkiye’den Batı Şeria’ya yapılan nakliye, geçerli konşimento vergilerinde artışa yol açtı ve dolayısıyla ticaretin büyük kısmı İsrail ile yürütüldü.” “İsmen, yani gerçekte ticaret hacmi 2 milyar dolara ulaşmış olabilir.”

Filistinli araştırmacı Fayez Abu Eid, Filistin ile Türkiye arasındaki ticaretin Gazze’deki savaşın başlangıcından bu yana kesintiye uğradığını doğruladı ancak bu ticaretin geçen yılın Ekim ayından önce arttığını kabul etti. Türkiye’nin Filistin’in en büyük ticaret ortakları sıralamasında İsrail’den sonra ikinci sırada yer alması bekleniyor.

Filistin ile ilişkilerin güçlendirilmesi

Türk analist Muslim Uysal, protokolün mevcut ticaret anlaşmasını modernleştirmesi ve iki ülke arasındaki ihracat ve ithalat listesini genişletmesi nedeniyle övgüde bulundu. Yeni anlaşmanın iki ülke arasındaki ticareti artıracağını ve Filistin pazarına ihtiyacı olanı sağlayacağını da sözlerine ekledi.

Uysal, Filistinlilerin haklarının yanında olmanın insani ve ahlaki bir görev olduğuna inanıyor ve Türkiye’nin, yeniden yapılanma konusunda elinden gelen her türlü yardım ve desteği sağlayan ülkelerin başında yer alacağını düşünüyor.

Türk sağlık, eğitim ve inşaat sektörlerinin, İsrail’in Gazze ve Batı Şeria’daki savaşının tahrip ettiği kurumsal ve fiziksel altyapının yeniden inşasında önemli bir rol oynaması bekleniyor.

Yardım çabaları devam ediyor

Türkiye’nin güneyindeki Mersin limanında, yardım kuruluşuna ait gemiler, Gazze Şeridi’ne gitmek üzere, gıda, giyecek, hijyen ekipmanı ve barınma ile çocuklara yönelik malzeme de dahil olmak üzere acil yardım malzemeleri yüklemeye devam ediyor.

Ayrıca tıbbi malzeme ve ambulanslar da bulunmaktadır. Bütün bunlar Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (Müsiyad) ve Vakıflar Genel Müdürlüğü gibi Türk kurumlarının desteğiyle yapılıyor.

Ayrıca Gazze’nin Refah ilçesinde bulunan Türk Kızılayı Aşevi’nde günlük 10.000 kişiye sıcak yemek verilmektedir. Türk Kızılayı’nın Gazze’de beş, Mısır’da beş, Batı Şeria ve Kudüs’te iki ve Ürdün’de bir daimi çalışanı bulunuyor.

Ticaret Bakanlığı, ekonomik ilişkileri kesme kararının, Türkiye’nin Nisan ayında 54 ürünün ihracatını kısıtlayan tedbirlerin ardından İsrail’e baskı uygulamak amacıyla yürürlüğe koyduğu bir dizi ekonomik tedbirin ikinci aşaması olarak geldiğini açıkladı. Bakanlık, kararların “ateşkes sağlanana kadar sıkı ve kararlı bir şekilde” uygulanacağını vurguladı.

Bu bizim Arapça versiyonumuzun gözden geçirilmiş bir tercümesidir. Yazının orijinalini okumak için tıklayın Burada.

Çeviren: Rose Chacko

Bu makale kardeş Arapça yayınımız Al-Arabi Al-Jadeed’den alınmıştır ve kaynağın orijinal yazım kurallarını ve raporlama politikalarını yansıtmaktadır. Herhangi bir düzeltme veya yorum talebi orijinal yazarlara ve editörlere gönderilecektir.

Sorularınız veya yorumlarınız var mı? Bize e-posta gönderin: [email protected]