Türkiye, ekonomik sorunlarına rağmen Orta Asya’dan gelen göçmenler için “çekici” olmaya devam ediyor

Müşerref Kusimova, yaklaşık yedi yıl önce daha iyi bir gelir arayışıyla Türkiye’ye taşındığından beri tatil beldesi Antalya’da genç bir aile için temizlikçi ve bebek bakıcısı olarak çalışıyor.

Hastane resepsiyonisti olarak çalıştığı Tacikistan’ın başkenti Duşanbe’de Kusimova’nın memleketi olan Kusimova’da maaşlar düşük ve iş bulmak zor.

Gusimova, “Özbek vatandaşı olan ve Türkiye’deki birçok Özbek aileyi tanıyan kuzenimle Türkiye’ye geldim. Arkadaşları aracılığıyla iş ve kalacak yer bulduk.” Hemen hemen her şeyin fiyatlarının artmasıyla burada yaşamak zorlaşsa da mutluyuz” dedi.

en iyi yer

Rusya ve Kazakistan’dan sonra göçmenler için en popüler üçüncü destinasyon haline gelen Türkiye’de, aralarında çok sayıda kadının da bulunduğu yüzbinlerce Orta Asyalı çalışıyor.

Özbek Çalışma Bakanlığı tarafından açıklanan rakamlar, bu yılın ilk çeyreğinde yaklaşık 145 bin Özbek göçmenin Türkiye’de çalıştığını gösteriyor. Yurtdışında çalışan yaklaşık 2,4 milyon Özbek’in yüzde 6’sından fazlasını oluşturuyorlardı.

Kırgızistan’dan yaklaşık 30.000 göçmen Türkiye’de çalışıyor ve tahmini 230.000 kişilik bir güçle Türkmenler, Türkiye’deki en büyük Orta Asya topluluğunu oluşturuyor.

Türk hükümeti rakamlarına göre, Türkiye’de yaşayan yaklaşık 120.000 Türkmen vatandaşının Türkiye’de oturma izni ve yaklaşık 95.000’inin de kısa süreli vizesi var.

Türkiye’de Orta Asya’dan gelen göçmenlerin gerçek sayısının çok daha yüksek olduğuna inanılıyor, çünkü birçoğu Türkiye’de süresi dolmuş vizelerle yasadışı yollardan çalışıyor.

Aşkabat’taki baskıcı hükümet, büyükelçiliklerinin vatandaşlarının süresi dolan veya kaybolan belgelerini yenilemesine izin vermediğinden, Türkiye’deki bazı Türkmenlerin geçerli ulusal pasaportları yok.

“Lira daralması”

Göçmenler, Türkiye’nin 2018’den beri karşı karşıya olduğu mali krizden ağır darbe aldı. Türkiye’nin enflasyon oranı o zamandan beri yüzde 80’in üzerine çıktı ve bu rakam yirmi yılı aşkın bir süredir ulaşılamıyor.

Tüketim malları fiyatları görülmemiş artışlara tanık oldu. Kremlin’in Ukrayna’daki savaşının ardından zengin Rusların göçü ve askeri seferberlik – çoğu Türkiye’ye taşındı – son aylarda Antalya’da ve diğer bazı Türk şehirlerinde zaten yüksek olan konut fiyatlarını artırdı.

Ulusal para birimi olan liranın değerindeki düşüş, memleketlerine dönen göçmen aileleri için daha az transfer parası anlamına geliyor. Kosimova, “Lira olarak maaş alıyorum ve paramı eve göndermek için dolara çeviriyorum” dedi. “Lira hızla değer kaybediyor”

Mali çalkantıya rağmen, Orta Asya’dan gelen pek çok göçmen Türkiye’yi terk etmeyi düşünmediklerini söylüyor. Acı gerçek şu ki, aralarından seçim yapabilecekleri pek çok daha iyi seçeneğe sahip değiller.

Rusya, eski Sovyetler Birliği bölgesinden işçiler için en büyük ev sahibi olmaya devam ediyor, ancak Moskova’nın Şubat ayında Ukrayna’yı işgalinden bu yana çekiciliğini kaybetti. Göçmenlerin çoğu, uluslararası yaptırımlar bedelini ödemeye devam ederken Rusya’daki ekonomik belirsizlikten endişe ediyor ve erkeklerin çoğu orada kalmaları halinde savaşa gönderilebileceklerinden korkuyor.

Son yıllarda sınırlı sayıda Orta Asyalı İngiltere’de mevsimlik iş bulurken, diğerleri Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri’ne erişim sağladı.

Ancak halihazırda dünyanın diğer bölgelerinden gelen çok sayıda göçmenle mücadele eden birçok Batılı ülke daha fazlasını kabul etmeye istekli değil.

evde yoksulluk

Orta Asya’da kronik işsizlik ve içler acısı maaşlar varken, kendi ülkelerine dönmek arzu edilen bir seçenek değil. Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan’daki pek çok hane, neredeyse tamamen işçi dövizlerine bağlı.

Kırgızistan’dan eski bir öğretmen olan Sadat Omurbekova, daha iyi iş fırsatları aramak için dört yıl önce Türkiye’ye geldi. Omurbekova, Antalya’da bir kafede iş bulmadan önce üç yıl yaşlı ve hastalara bakıcılık yaptı.

RFE/RL’ye “Kırgızistan’da mesleğime göre çalıştım ama maaşım çok düşüktü. Çocuklarımın eğitimi için para ödemem gerekiyordu, bu yüzden işimi bıraktım ve daha fazla para kazanmak için Türkiye’ye taşındım” dedi.

Türkiye’nin Orta Asyalı göçmenlerinin çoğu, ülke genelinde özel evlerde bakıcı, hizmetçi ve bebek bakıcısı olarak çalışan kadınlardır. Bazıları konaklama ve hizmet sektörlerinde çalışırken, diğerleri Türkiye’nin büyük şehirlerinde güzellik salonları veya giyim mağazaları gibi kendi işlerini açmıştır.

Ancak Türkiye’de çalışmanın da kendine has zorlukları var.

Bazı işçiler RFE/RL’ye Türkçe bilmedikleri, ülke kanunları ve kendi hakları olmadığı için sorun yaşadıklarını söylediler.

Kırgız göçmen işçi Mirim Aşrbek Kızı, dört yıl önce İstanbul’a ilk geldiğinde eski işvereni olan Türk bir aile tarafından sömürüldüğünü söylüyor. “Beni gece geç saatlere kadar çalıştırdılar. İstedikleri her şeyi yaptım” dedi. “Türkçe bilmiyordum ve onlara ne istediğimi söyleyemedim. Mesela şu saatten bu zamana sadece çalışmam gerektiğini onlara söyleyemedim.”

Sonunda Asharbek-kyzy işini bırakır ve Kırgızistan’a döner. Ama memleketimde iyi bir iş bulamayınca Türkiye’yi yeniden denemeye karar verdim. Şimdi İstanbul’da kendisine “kendi kızları gibi” davrandıklarını söyleyen bir ailenin yanında hizmetçi olarak çalışıyor.

Türkiye’deki Orta Asyalı bir işçi, göçmenlerin – özellikle Türkiye’ye iş için gitmeyi planlayan kadınların – asla şüpheli iş ilanlarına güvenmemeleri ve oraya yalnızca Türkiye’de güvenilir iş teklifleri veya güvenilir bağlantıları varsa gitmeleri gerektiği konusunda uyardı.