Türk-Suudi normalleşmesinde bir sonraki seviyeye ulaşmak için daha fazlası gerekiyor

On yıllık kopuk bağların ardından uzmanlar, Türkiye ile Suudi Arabistan arasındaki ikili ilişkilerin normalleşme yolunda doğru yolda olduğunu, ancak önümüzdeki dönemde bunu bir sonraki seviyeye taşımak için daha fazlasına ihtiyaç olduğu konusunda uyarıyorlar.

Daily Sabah’a konuşan Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) başkanı Ahmet Uysal, iki bölgesel güç arasındaki ikili ilişkilerin eski seyrine döneceğini söyledi. (Cumhurbaşkanı Recep Tayyip) Erdoğan’ın Suudi Arabistan ziyareti sırasında buzlar kırıldı ve (Suudi Veliaht Prensi) Muhammed bin Salman’ın son Türkiye ziyareti sırasında buzların eridiğini söyleyebiliriz. Cemal Kaşıkçı cinayeti artık iki ülke arasındaki sürtüşme konusu olmaktan çıkıyor, Türk ürünlerinin boykotu kaldırılıyor ve Türkiye’ye seyahat yasağı kaldırılıyor. Bundan sonra ilişkiler her zamanki gibi devam edecek.”

Uysal, işbirliği içinde İİT ve bölgesel konularda rekabetin kolaylaşacağını vurguladı. Bunun yansımalarını Yemen’den Suriye ve Libya’ya daha olumlu bir şekilde göreceğimizi umuyorum. Tabii ki ilişkiler stratejik ortaklık düzeyine ulaşmayacak ama ilişkilerin ivme kazandığını ve ivme kazanmaya devam edeceğini söyleyebiliriz.”

Katar Üniversitesi İbn Haldun Merkezi’nde yardımcı doçent ve Türk uzman olan Ali Bakir, Daily Sabah’a verdiği demeçte, iki ülkenin ilişkilerini bir sonraki seviyeye taşımadan önce işlerin biraz zaman alacağını söyledi.

Günümüzde daha çok, son yıllarda ilişkileri baltalayan nedenlerin üstesinden gelinmesine ve ortak çıkar konularında kendi aralarındaki işbirliği ve koordinasyonu güçlendirmeye iten yeni bir sayfa veya yeni bir dönem açılmasına odaklanılıyor ve bu da başarmak anlamına geliyor. normalleşme, ancak önümüzdeki dönemde daha fazlasına ihtiyaç var. Sonraki seviyelere geçmek için. Tabii bu belirsizliğini koruyor.”

Türkiye ve Suudi Arabistan arasındaki ilişkiler son on yılda kötüleşti, ancak her iki ülke de şimdi ilişkileri canlandırmaya çalışıyor. Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Salman, iki ülkenin çalkantılı yıllardan sonra ilişkileri normalleştirmeyi amaçlaması nedeniyle, Erdoğan ile yıllardır ilk kez görüşmek üzere geçen ay Türkiye’yi ziyaret etti.

Ortak bir açıklamaya göre, liderler iki ülkenin birçok alanda yeni bir kapsamlı işbirliği çağı başlatma kararlılığını teyit ettiler. Ankara ve Riyad, istikrar ve barışı teşvik etmek için bölgesel konularda istişare ve işbirliğini derinleştirme kararı aldı.

İki lider, bölgenin geleceği için iki ülke arasındaki “tarihi kardeşlik” temelinde işbirliğini geliştirme ve sürdürme sözü verdi. Ayrıca, iki ülke arasındaki uçuş sayısını artırmanın, ikili ticareti kolaylaştırmanın ve yatırım fırsatlarını keşfetmenin önemini vurguladılar.

Erdoğan, son aylarda on yıllık bir gerilimin ardından bazı diplomatik hasarları onarmak için yoğun çabaların ardından, yıllardır ilk üst düzey ziyareti için Nisan ayında krallığı ziyaret etti.

Suudi Arabistan Kralı Selman’ın davetlisi olarak Suudi Arabistan’a yaptığı ziyaretin ardından Erdoğan, Ankara ve Riyad’ın “yeni bir dönem başlatmak için” her türlü siyasi, askeri ve ekonomik ilişkileri artırmaya çalıştıklarını söyledi. Ziyareti, “iki kardeş ülke olarak yeni bir işbirliği çağını başlatmak için ortak irademizin kanıtı” olarak nitelendirdi.

Erdoğan, bu yılki ziyaretinden önce Suudi Arabistan’ı en son 2017’de, krallık ile diğer Körfez ülkeleri arasında Katar’a karşı bir anlaşmazlığa arabuluculuk yapmaya çalıştığında ziyaret etmişti.

Ankara ve Riyad arasındaki ilişkiler, 2018 yılında Suudi Arabistan’ın İstanbul’daki konsolosluğunda bir Suudi suikast timinin muhalif gazeteci Kaşıkçı’yı öldürüp parçalamasından sonra patladı.

Türkiye, Kaşıkçı cinayetine karıştığından şüphelenilen 26 Suudi hakkında gıyaben dava açmıştı, ancak mahkeme bu yılın başlarında yargılamaları durdurmaya ve davayı Suudi Arabistan’a havale etmeye karar vererek iki ülke arasında bir yakınlaşmanın önünü açtı.

Son dönemde yaşanan normalleşme ve yakınlaşma sürecini incelerken yanıtlanması gereken bir soru var: Türkiye ile Suudi Arabistan arasında uzun bir gerilim döneminin ardından iki ülkeyi bu sürece iten etkenler nelerdi?

Bakir’e göre, eski ABD Başkanı Donald Trump’ın yenilgisi, Suudi Arabistan ve Körfez müttefiklerinin Türkiye ile ilişkilerini yeniden kurmasının yolunu açan El-Ula anlaşması gibi daha çok bölgesel ve uluslararası dinamiklerle ilgili genel faktörler var. Katar, COVID-19 salgını ve Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşı.

“Bölgesel ilişkilerini daha da çeşitlendirme, ekonomiyi çeşitlendirme, güçlü bir iç savunma sektörü yaratma ve canlandırma, bağlanabilirlik yoluyla bölgesel etkisini güçlendirme ve sıfırdan ziyade kazan-kazan durumu yaratma arzusu gibi her ülke ile ilişkili faktörler var. -toplam oyun.”

Uysal ise Suudi Arabistan’ı geleneksel olarak Ortadoğu’da Batı’ya bağımlı statükoyu destekleyen bir ülke olarak nitelendirdi. Ona göre Arap Baharı’nın patlak vermesiyle ortaya çıkan daha demokratik ve bağımsız bir Ortadoğu olasılığı vardı ve bu gelişme Riyad’ı endişelendiriyor.

Uysal, Türkiye’nin Arap Baharı’nı kışkırtan ülke olmamasına rağmen Arap toplumlarında demokrasiyi ve kalkınmayı desteklediğini, Suudi Arabistan’ın ise enerji ve kaynaklarını tam tersi yönde harcadığını belirterek, bu nedenle iki ülkenin konuya bakış açısının arttığını söyledi. bölge farklıdır. Bölgesel liderlikle birlikte siyaset farklılaştı ve gerilimler arttı.

Örneğin Suudi Arabistan ve diğer Körfez ülkeleri Mısır’daki darbeyi desteklerken Türkiye buna karşı çıktı. Suudi Arabistan, Suriye’de Arap Baharı’nın ilk döneminde Beşar Esad ve dolayısıyla İran’a karşı muhalefeti desteklerken, (eski ABD Başkanı Barack) Obama ile desteğini geri çekerek Türkiye’yi yalnız bıraktı. Trump (danışmanı Jared) Kushner’in yönetimi altında iktidara geldiğinde, İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan ile işbirliği içinde yeni Ortadoğu’yu tasarlıyorlardı ve buna yüzyılın anlaşması diyorlardı.”

Kaşıkçı’nın öldürülmesinin bu süreci durdurduğunu ve Trump döneminin sona ermesinin ilişkilerin normalleşmesine yol açtığını ifade ederek, “Türkiye’nin ekonomik sorunları ve bölgesel işbirliğine önem vererek normalleşme arayışı, Suudi Arabistan’a soğuk muamelesi. (ABD Başkanı Joe) Biden, Amerika’nın İran’a yaklaşımı, Afganistan’dan ani çıkış ve Yemen politikası Türkiye’ye açılmada etkin rol oynadı.”

Ankara, yıllarca süren düşmanlığın ardından İsrail, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan gibi bölgesel güçlerle ilişkileri yeniden kurmak için diplomatik bir kampanya başlattı.

Erdoğan, Ankara’nın yıllarca süren gerilimlerin ardından bu bölgesel güçlerle dolu ilişkilerini onarmak için diplomasiyi hızlandırdığı bir zamanda, Türkiye’nin İsrail, Mısır ve Körfez ülkeleriyle “kazan-kazan temelinde” işbirliğini en üst düzeye çıkarmayı umduğunu yineledi. Erdoğan geçtiğimiz günlerde Suudi Arabistan ve BAE ile başlatılan normalleşme sürecinin her iki tarafa da önemli katkılar sağlayacağını söyledi.

Suudi Arabistan ise Riyad ve Washington arasındaki ilişkilerin gergin olduğu bir dönemde ittifaklarını genişletmeye çalışıyor.

Türkiye’nin Suudi Arabistan ile başlattığı normalleşme sürecinin Ankara’nın bölgedeki diğer ülkelerle ilişkilerine ve bölgesel bir güç olarak etkisine olası yansımalarına ilişkin Bakır, İran, İsrail gibi birçok bölgesel gücün Suudi-Türk normalleşmesini yakından izlediğini söyledi. ve BAE, çünkü iki bölgesel güç arasında yeniden hizalanmak, bölgedeki Dengeleri ve bölgesel ittifakları kendi lehlerine değiştirebilir.

“Suudi-Türkiye ilişkileri ne kadar yakınsa, Irak, Suriye ve bölgede daha güçlü Türk nüfuzu anlamına geliyor ve benzer şekilde Suudi Arabistan’ın Yemen, Körfez ve Irak’ta güçlenmesi anlamına geliyor. Türkiye ile Suudi Arabistan arasındaki bu tür ilişkiler sadece ikili ilişkilerden etkilenmiyor. dinamikler değil, aynı zamanda rakiplerin, rakiplerin ve diğer düşmanların davranışlarıyla da. Bu anlamda, Türkiye-Suudi ilişkilerinin nasıl gelişeceği görülmeye devam edecek.”

Uysal’a göre Suudi Arabistan Arap dünyasında maddi ve manevi ağırlığa sahip olduğu için iki ülke arasındaki ilişkilerin gelişmesi diğerlerini de olumlu etkileyecek. Özellikle Körfez bölgesinde ağabey olarak görülen ve ciddi ekonomik potansiyele sahip olan Türkiye ile başkalarını da iyi ilişkiler geliştirmeye ve sürdürmeye teşvik edecektir” dedi.

Türkiye genel olarak bölgesel işbirliğine ve bölgesel sorunlara bölgesel çözümlere inandığından, Suudi Arabistan’ı olumlu bir ortak olarak görmek birçok konuya olumlu yansıyacaktır. Ortak yatırımlar, güvenlik ve askeri işbirliği ve ekonomik ortaklık alanlarında daha fazla ilerleme sağlanacağını vurguladı.