Türk cumhurbaşkanı kültürü nasıl istismar ediyor?

İSTANBUL — İstanbul’un Art Nouveau tarzındaki ilk binasının son kiracılarının taşınmasından otuz yılı aşkın bir süre sonra, Botter’ın uzun süredir ihmal edilen dairesinin kapıları, uzun bir restorasyonun ardından geçen ay tekrar ardına kadar açıldı. Kalabalıklar, bir zamanlar Osmanlı Sultanı II. Abdülhamid’in sarayının resmi terzisi olan Jan Potter’ın atölyesine girmek ve çağdaş sanat galerisini görmek için yeni parıldayan cephesinin önünde dizildi. Fanteziler, gerçekler büyük yeniden açılış için oraya kuruldu.

Casa Potter’ın yeniden canlandırılması, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin İstanbul tarihinin bazı bölümlerini -eskiden başlayarak- dönüştürmeye yönelik daha büyük bir girişiminin parçası. balta şapka fabrikadan bir Ondokuzuncu yüzyılın sonlarında gaz fabrikaları – 16 milyonluk şehir için yeni kültür merkezlerinde. Aynı zamanda, Türkiye 14 Mayıs’ta yapılacak çok önemli genel seçimlere doğru giderken, sanat ve kültür dünyasında daha geniş bir siyasi nüfuz mücadelesini sembolize ediyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2021 yılının sonlarında yaptığı bir konuşmada, “Bugün küresel sistemi yönetenlerin en güçlü silahlarının kültür araçları olduğu açık bir gerçektir” diyordu. ve diğer kültürel figürlerin yanı sıra, hükümeti, otoriter liderin tanımladığı gibi, siyasi muhaliflerinin uzun süredir elinde tuttuğu kültür üzerindeki “tekel”i de değiştirmeye çalıştı.

Son yıllarda, Erdoğan bu dönüm noktasının yeniden inşasına nezaret etti. Atatürk Kültür Merkezi, orada sahnelenecek ilk operayı bizzat görevlendiriyor; Osmanlı kışlasını Rami’nin devasa kütüphanesine dönüştürmek; ve açılış Yeditepe Bienaliklasik Türk sanatlarını öne çıkarmayı amaçlayan İstanbul Bienali için potansiyel bir yarışmacı.

Muhalif İstanbul belediyesinin genel sekreter yardımcısı Mahir Polat, Kasım ayında düzenlediği basın toplantısında, cumhurbaşkanının siyasi muhaliflerinin bu tür projeleri “kültürü desteklemek değil, onu yönlendirmek ve kontrol etmek” girişimleri olarak kınadığını söyledi. Eski müze müdürü Polat, belediyenin “ifade özgürlüğüne hizmet eden yeni kültürel alanlar yaratma görevi” olduğunu söyledi. Yalnızca son altı ayda, eski bir pompa istasyonundaki çağdaş sanat alanlarının, üç tarihi evin, bir su deposunun ve bir yönetim binasının yanı sıra Casa Potter’ın açılışına öncülük etti.

Belediye projeleri genellikle İstanbul sanat camiasından merkezi hükümet tarafından teşvik edilen projelere göre çok daha sıcak tepkiler aldı. Sanatçı Zeyno Pekünlü, “Ama özünde, kültürün rolüne ilişkin anlayışlarının birbirinden pek de farklı olmadığını hissediyorum” dedi. aşırı duyarlılık. “Hepsi kültürü turizmin ve şehrin tanıtımının bir parçası olarak görüyor.”

2002’de iktidara geldiğinden beri Erdoğan’ın Adalet ve Kalkınma Partisi, sanat da dahil olmak üzere tüm sektörlerde özelleştirmenin artmasına yol açan neoliberal politikaları hızlandırdı. İstanbul’daki Bilgi Üniversitesi’nde kültür yönetimi öğretim üyesi olan Esra Yıldız, sonuçlardan birinin “politik olarak angaje olmuş kadın ve LGBTQ sanatçılarının yanı sıra Kürt sanatçıların özel ve devlet kurumlarından dışlanması” olduğunu söyledi.

Türkiye’deki büyük sanat kurumlarının ve etkinliklerinin finansmanına büyük holding şirketleri hakimdir ve İstanbul’daki sanat mekanları, Bomontiada eğlence kompleksi, Piyalepaşa İstanbul lüks konut kompleksi ve Galataport alışveriş kompleksi dahil olmak üzere, bu şirketlerin kontrolündeki yarı kamusal alanlara giderek daha fazla göç etmektedir. nerede büyük Modern İstanbul Müze bu hafta yeniden açıldı.

Sanatın özel finansörleri genellikle hükümetin ideolojik eğilimlerini paylaşmazlar, ancak diğer alanlardaki ticari çıkarları için hükümetin onayına bağlıdırlar. Sanatçı ve sivil aktivist Nazem Dikbash, “Değişeceğini umarak bekleme oyununu oynadılar” dedi. aşırı duyarlılık. Bu şirketlerin desteklediği kurumları, hayırsever sanatçı Osman Kavala’nın tutuklanması gibi konularda kamuoyuna açıklama yapmamakla eleştirdi.

Dikbaş, kurumsal sessizliğin birçok sanatçıyı farkında olmadan hükümetin önderliğindeki Beyoğlu ilçe merkezindeki tartışmalı kentsel dönüşüm projelerinin “sanatsal aklama”sının bir parçası haline getirmesine yol açtığını söyledi. Yeditepe Bienali ile kültür sahnesine kendi damgasını vurmak için büyük ölçüde başarısız olan bir girişimin ardından hükümet, mevcut sanat mekanlarını işinin bir parçası ilan ederek yön değiştirdi. Beyoğlu Yolu Kültür Festivali 2021 ve 2022’de.

Dikbaş, “Az önce gelip ‘Ee artık Beyoğlu Kültür Yolu’nun bir parçasısın’ dediler, bildiğim kadarıyla sadece bir sergi cevap verdi” dedi. “Bu tür bir yaklaşım, kurumları suç ortağı yaparak etkisizleştirmenin ve pasifleştirmenin bir yoludur.” Galataport ve Taksim Camii gibi sanat dünyası figürleri ve varlıkları da dahil olmak üzere yol üzerindeki diğer birçok yer, inşaatı veya yeniden geliştirilmesi hararetle tartışılan sitelerdi. Narmanlı Hanve ilk emik sinema.

Kültürel kimliği değiştirmeye yönelik benzer bir girişim, Kürtlerin çoğunlukta olduğu Diyarbakır’da gerçekleştirildi. protestolarBeyoğlu Kültür Yolu’nun bir parçası olduğu geriye dönük olarak ilan edilen bir gösteride yer alan Bekünlu, “Ama burada, İstanbul’da el feneri ışığında tavşanlar gibi donup kaldık” dedi. Hükümet düşmanlığı, “sanatçıları, onlara her zaman aynı dayanışmayı göstermeyen kurumlarla aynı köşeye itti” dedi.

Belediye inisiyatifleri, devletin sert kültürel politikaları ile çatışmadan kaçınan özel girişimler arasında ortak bir zemin bulma umudunu taşıyor. Ancak İstanbul Belediyesi’nin yaklaşımı, yeni sergi alanlarının hızla açılması ve bazılarının bu alanlar için şeffaf bir vizyon ve strateji eksikliği olarak gördüğü yaklaşım biraz duraksıyor.

Sanatçı Marina Papazian, “Şimdiye kadar, İstanbul Belediyesi’nin programları ana akım sanat dünyasını yansıtıyordu, zaten sahnede temsil edilmemiş hiç kimseye gerçekten yer vermiyordu” dedi. aşırı duyarlılık. Onlar ve başkaları da, İstanbul’un sanat camiasının en çok ihtiyaç duyduğu şeyin gerçekten daha fazla sergi alanı olup olmadığını merak ettiler. yüksek kiralar ve genel ekonomik kargaşa.

Papazian, “Forumlar, sanatçıların temel sorunlarının yoksulluk ve temsille ilgili olduğunu gösterdi.” dedi. tartışma dizisi Yakın zamanda İstanbul’da Osman Kavala tarafından kurulan bir sanat ve kültür merkezi olan Depo’da Proje Koordinatörü olarak rollerinin koordinasyonuna yardımcı oldular. Forum katılımcıları en önemli ihtiyaçlar olarak belirledikleri şeylerin, stüdyo alanı, bağımsız girişimler için destek ve çalışan sanatçıların daha güvenli bir yaşam sürmelerine yardımcı olabilecek sosyal güvenlik ve kira kontrolü ile ilgili politikalar olduğunu söylediler.

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyoloji Profesörü Begüm Özden Fırat, aşırı duyarlılık. “Ama kültür her gün üretilen bir şey; bir araya gelmek için alanlar, insanların birlikte bir şeyler yaratabileceği yerler gerektiriyor.”