Rick Steves: İstanbul’da heyecanlı yürüyüş

Avrupa’nın büyük şehirleri arasında dört tanesi bir haftalık geziye değer: Londra, Paris, Roma ve İstanbul. Bunlar arasında İstanbul en heyecan verici yerleri en uygun fiyata sunuyor. Her ziyaretimde dışarı çıkıp yürüyüşe çıkıyorum.

Ayasofya ve Sultanahmet Camii arasındaki İstanbul’un tarihi ve turizm merkezi, çiçek açan ağaçları, ferahlatıcı çeşmeleri ve Avrupa’nın her yerinden ve Orta Doğu’dan gelen ziyaretçilerin yanı sıra yerli halk ile neredeyse trafiğe kapalıdır. Bir banka oturup sahnenin neredeyse Parisli zarafetine hayran kaldım.

Güneş batarken ve akşam namazı yaklaşırken, işlek caddelerde ünlü Sultanahmet Camii’ne doğru yürüyorum. Dış avlu ailelerle dolup taşıyor – kendini adamış ebeveynler ve eğlence arayan çocuklar.

Hançerli minarelerin altında geziniyorum, çalışkan bir hoparlörün – sanki dindar bir karga yuvasındaymış gibi minareye bağlanmış – ezanını kuşanırken dinliyorum. Ramazan ayının şerefine yanan parıldayan ışıkları fark edince, “Cadı, minarelerin arasına Noel ışıkları koydular” diye düşündüm. (Bir Türk evime gelip “Büyücü, Noel ağacına Ramazan ışıkları koydu” diyebilir.)

Sultanahmet Camii sıcak bir şekilde karşılanır. Ayakkabılarımdan çıktım ve deja vu’nun asla gelmemesini umarak -maviden çok turkuaz olan- uçsuz bucaksız boşluğa girdim. Bir şey eksik. Yoğun fiziksel dua egzersizlerinden eski halıyı ıslatan sayısız terli çorap, diz, avuç içi ve alın kokusu gitti. Sultanahmet Camii’nin yepyeni bir halısı olacağı kesindir – tıpkı kapitone bir not defterinin yazılı mektupları evcilleştirmesi gibi ibadet edenleri düzenli tutan zarif bir tasarım.

Ezan çalınca kapıya doğru yönelen bir Türk denizinde sıkışıp kaldım. Bu, insanlıkla aradığım türden bir bağlantı anı. Bir Mosh çukuru üzerinde vücut sörfü yapmanın verdiği coşkuyu yaşamaya en yakın olduğum an bu. Kapıdan sokağa ve dışarıdaki adanmış akışına göz atarken, herhangi bir kişisel alan kazanmanın tek yolu gökyüzüne bakmaktır. Bunu yaparken, bir başka değerli anının tadını çıkarıyorum – İstanbul’da bir başka deja vu: güçlü martılar, ışığa çarpmadan, ışıklı minareleri geçmeden ve sonra etrafta gezinmeden önce karanlık gökyüzünde nemli havada kanatlarını çırpıyorlar.

18 yüzyıl önce tasarlandığı gibi, uzun, dikdörtgen bir plaza olan Hipodrom, camiden boşalan Ramazan kalabalığının nesiller arası yaşamıyla hareket ediyor. Kalabalık enerji kazanmış gibi görünürken, gücüm tükendi. Ama otelime dönmeden önce gün sonu ritüelini takip etmek için bir kafe arıyordum.

Sırt çantalı bir öğrenci olarak Türkiye’ye yaptığım ziyaretlerde bu ritüeli gerçekleştirdim ve şimdi geri döndüm. Günümü bir kase sütlaçla kapatıyorum: tarçın serpilmiş sütlaç. Hala uygun bir çay kaşığı ile kare çelik bir kapta servis edilir. Ritüelin bir başka parçası: Bir yabancıyla çay masası oyunu oynamadan bir Türk gününün geçmesine asla izin vermem. Bu akşam panoya baktığımda ucuz, seri üretim ve neredeyse tek kullanımlık olduğunu fark ettim. Günümüzün mükemmel plastikten yapılmış ve üretilmiş zarları, sopa uçları ile 20. yüzyılın el yapımı “kemiklerini” özlememe neden oluyor. Ama bazı şeyler asla değişmez. Eğlenceli bir kültürel kapris denemek için zarlarımı atıyorum ve duruyorum. Bunun olacağını bildiğim için yoldan geçen biri benim için hareket ediyor. Tavla söz konusu olduğunda, tek bir doğru yol vardır… ve bunu herkes bilir. Ve Türkiye’de belki de çetin geçmişinden dolayı yeni bir oyuna başlarken son oyunun galibi önde gidiyor.

Her masa oyununda, evdeki en değerli eşyalarımdan birini düşünürüm: Antika, elle oyulmuş ve işlemeli bir tavla tahtası, paslı küçük menteşeler, hızlı çivilerle yerinde tutulur ve pürüzsüz beyaz ahşap, en sert, koyu renkten daha derine işlenmiş. Odun. Tavlamı eve götürdükten yirmi yıl sonra, açtım ve hala geleneksel bir Türk kahvesinin tütün, çay ve ruhunun kokusunu alıyorum.

Benim dünyamda, hayatımın ve toplumumun kokularını içine çekecek kadar uzun süre giyilen ya da keyif alınan neredeyse hiçbir şey yok. Bana modernliğin maliyetini hatırlatıyor. Evde eski bir gül goncasının hissi ve kokusu beni Türkiye’ye geri götürüyor. Ve bu olduğunda, tüm bu modernitenin karşısında, nesli tükenmekte olan geleneksel kültürlerin büyüsünün – dünyamızın herhangi bir yerinde – nasıl takdir edilmeye değer olduğunu hatırlattım.

Bu makale Rick’in yeni kitabı For the Love of Europe’dan alınmıştır.

Rick Steves (ricksteves.com) Avrupa rehber kitapları yazar, kamu televizyon ve radyolarında seyahat programlarına ev sahipliği yapar ve Avrupa turları düzenler. Rick’e [email protected] adresinden e-posta gönderebilir ve blogunu Facebook’ta takip edebilirsiniz.