Keşmiriler “Artegral Diriliş” romanını nasıl açıklıyor?

13. yüzyılın yiğit Müslüman savaşçısı Erturul Gazi’nin hayatına dayanan Türk dizisi “Diriliş Ertuğrul” birçok Asya ülkesinde büyük beğeni topladı. Dizi, Engin Atlán Dosyatan’ın çarpıcı bir şekilde canlandırdığı Ertuğrul Gazi’nin mücadelesini konu alıyor. Osmanlı İmparatorluğu’nun kurucusu Osman I’in babasıydı ve Müslüman Oğuz Türklerinin küçük Bedevi “Kayı aşireti” üyesiydi.

“Diriliş Ertuğrul”, öncelikle adalet, özgürlük, barış ve birlik üzerine kurulu hukuk devleti olan bu cesur Müslüman savaşçının hikayesiyle Osmanlı’dan izlenen unutulmuş tarihi yeniden canlandırıyor. Osmanlı döneminin siyaset, sanat, kültür ve sosyal yapısı dahil olmak üzere farklı temalar güzel bir şekilde ortaya çıktı ve dizi, salgının ortasında Keşmirliler arasında yasak ve sıkı tecrit önlemlerine rağmen çok popüler oldu. Urduca yayınlandığında rekor kıran popülaritesi salgın kapanmanın ortasında yükseldi. Drama, sıkı kapatmalara ve düşük internet hızlarına rağmen karakterleri, içeriği ve senaryosuyla büyük beğeni topladı. Yerel bir gazeteye göre Keşmirliler, blues’u yendikleri diziyi izlemek için internetin kapanmasından kurtuldu. Pek çok Keşmirli anne baba diziden o kadar etkilendi ki, yeni doğan çocuklarına Ertuğrul adını bile verdiler.

Peki Türk dizisi “Game of Thrones” u böyle bir drama yapan nedir? Keşmirliler bununla neden ilgileniyor? Birlikte öğrenelim.

Urduca’da “Diriliş Ertuğrul” yayınlandığı anda Keşmirliler 370. Maddeyi (Özel Durum) yürürlükten kaldırıp varlıklarını kaldırmanın şokunu hâlâ yaşıyorlardı. Bu nedenle, birçok Keşmirli, Erturul Gazi mücadelesinin daha çok günlük mücadeleleriyle ilgili olduğunu düşünüyor. Siyasi analist Nur Muhammad Baba, ölüm ve yıkımın Keşmirliler için onlarca yıldır tanıdık bir manzara olduğunu söylüyor, bu yüzden “Diriliş Ertuğrul” gibi bir dizi, insanlar içeriğine bağlı olduğundan daha büyük bir etkiye sahip.

Ayrıca dizide gösterilen kostümler, Keşmir Gujarati göçebe topluluğu ve onların kabile kültürüyle çarpıcı bir benzerliğe sahiptir. Jammu ve Keşmir’de yaşayan yaklaşık 28 Lakh Gujar var ve bu da onları vadideki üçüncü en büyük etnik grup yapıyor. Teori, Gujjarlar ile Nuh’un ataları olan Türk halkı arasında dolaylı bir bağlantı olduğunu göstermektedir. 2009 yılında Gujar araştırmacısı Javed Rahi gözetiminde yapılan bir araştırma, “Gujar” kelimesinin göçebe anlamına gelen “Gucher” kelimesinden Orta Asya’da Türkçe kökenli olduğunu göstermiştir. Bunların hepsi Keşmirlilerin diziye bağlanma yeteneğine katkıda bulunan faktörler arasında.

Keşmir’deki Gujjar aşiret topluluğu ile “Diriliş Ertuğrul” Kayı aşireti arasında ağır mücevherler ve göçebe yaşam tarzı gibi farklı kültürel benzerlikler de vardır. Keşmir’de kabile kadınları, “mandian” adı verilen uzun saç örgülerine sahip uzun bir kumaş parçasının altına “batka” olarak da adlandırılan, evde dikilmiş yuvarlak şapkalar ve erkekler de Artgrel dramasıyla aynı türbanlar giyerler.

Dramanın bir diğer önemli yönü de İslam felsefesi, manevi fikirler ve hikmetli sözlerin Müslüman alim İbn Arabi tarafından tasvir edilmesidir. Tasavvuf ve maneviyat hem Türklerde hem de Keşmirilerde bulunan ortak özelliklerdir. Her Keşmir ruhunda pişirilir. Türkiye’den Syed Sharafuddin Bülbül Şah, Keşmir’e gelen ilk Sufi vaiziydi. Geldikten sonra Renshan Şah olarak da bilinen Sultan Sadruddin Şah İslam’a döndü ve ardından Şah, Keşmir’in ilk Müslüman hükümdarı oldu. Bu nedenle İslami değerler izleyicinin merkezinde yer almaktadır. Dolayısıyla Erturul’un cesareti, güvenilirliği, hikmeti ve gücü kısmen ikinci halife Ömer bin Hattab ve Halife Ali bin Ebî Talib’inkine benzemektedir. Yani Ramazan ayında bile her yaştan insana hitap etti.

Bu kültürel benzerliklerin yanı sıra Keşmirli kadınlar, Hollywood filmlerinde gösterilenlerden farklı olarak Kayı kadınlarının oynadığı yapıcı ve olumlu rollerle özellikle ilgileniyor. Kayı kadınları kabilesinin bel kemiğidir ve karar verme gücüne sahiptir. Keşmirli kadınlar da toplumlarında aynı temel rolleri oynarlar.

Dizi, karakterleri, grafikleri ve içeriği ümit verici ve orijinal olaylarla ilgili olduğu için Müslüman tarihinin harika bir tasviridir. Genel halk, özellikle çeşitli ülkelerdeki Müslümanlar Artgrel Ghazi’ye hayran kalırken, Keşmir’deki gençler onun İslam tarihini yeniden keşfettiğine inanıyor.

Allah’a olan güçlü irade ve inançla elde edilen fetih, özellikle kötü şöhretli Moğollar, Haçlılar, Bizanslılar ve Tapınakçılara karşı verilen mücadelede bir fışkırmadır. Birçoğu onu “zaferle sonuçlandığı” için bir tedavi olarak buldu ve bu nedenle geniş bir destek gördü.

Dolayısıyla “Diriliş Ertuğrul” ortak bir destan sunmuyor, İslamofobinin Avrupa ve diğer ülkelerde tırmanışının ortasında etik, siyasi ve sosyal bir mesaj taşıyor.