Giyin, sonra geri dönüştürün: Tasarımcılar jelatinden çözünebilir tekstil ürünleri üretiyor

Colorado Boulder Üniversitesi ATLAS Enstitüsü’ndeki araştırmacılar artık bu hedefe bir adım daha yaklaştı. Yeni bir çalışmada, mühendis ve tasarımcılardan oluşan bir ekip, sürdürülebilir kaynaklı jelatin gibi malzemelerden yapılmış tekstil elyaflarını eğiren bir DIY makinesi geliştirdi. Grubun “biyo-lifleri” keten liflerine biraz benziyor ve sıcak suda dakikalar ile bir saat arasında çözünüyor.

Atlas Enstitüsü’nde doktora öğrencisi olan Ilde Lázaro Vázquez liderliğindeki ekip, bulgularını Mayıs ayında Honolulu’daki Bilgisayar Sistemlerinde İnsan Faktörleri konulu CHI Konferansı’nda sundu.

Yeni araştırmanın ortak yazarı ve Atlas Enstitüsü ve Bilgisayar Bilimleri Bölümü’nde yardımcı doçent olan Michael Rivera, “Bu tekstil ürünlerini artık istemiyorsanız, onları eritebilir ve jelatini geri dönüştürerek daha fazla lif elde edebilirsiniz” dedi.

Çalışma dünya çapında büyüyen bir soruna değiniyor: EPA’ya göre, yalnızca 2018 yılında ABD’deki insanlar çöplüklere 11 milyon tondan fazla tekstil ekledi; bu, o yıl üretilen tüm belediye katı atıklarının neredeyse %8’i anlamına geliyor.

Araştırmacılar moda için farklı bir yol öngörüyor.

Cihazları masaya sığacak kadar küçük ve yapımı yalnızca 560 dolar. Lazaro Vazquez, cihazın dünya çapındaki tasarımcılara kendi biyofiberlerini yapma denemelerinde yardımcı olacağını umuyor.

“Fiberi istediğiniz güç ve esnekliğe, istediğiniz renge göre özelleştirebilirsiniz” dedi. “Bu tip prototipleme makinesiyle herkes elyaf üretebilir. Yalnızca üniversitelerin kimya bölümlerinde bulunan büyük makinelere ihtiyacınız olmayacak.”

İplik iplikleri

Çalışma, moda tutkunlarının, robot bilimi uzmanlarının ve diğerlerinin “akıllı tekstiller” olarak bilinen bir trendi benimsemesiyle ortaya çıktı. Örneğin Google’ın Jakarlı Levi’s Trucker Ceketi, kot cekete benziyor ancak akıllı telefonunuzla iletişim kurabilen sensörler içeriyor.

Ancak Rivera, bu tür fütüristik kıyafetlerin bir dezavantajı olduğunu söyledi:

“Bu ceket aslında geri dönüştürülebilir değil. Denimi bakır ipliklerden ve elektronik parçalardan ayırmak zor.”

Ekip, kıyafet yapmanın yeni bir yolunu hayal etmek için jelatinle işe başladı. Bu esnek protein, domuzlar ve inekler de dahil olmak üzere birçok hayvanın kemiklerinde ve toynaklarında yaygındır. Et üreticileri her yıl kozmetik veya Jell-O gibi gıda ürünlerinin gereksinimlerini karşılamayan büyük miktarlarda jelatini atıyor. (Lazaro-Vasquez, toz halindeki jelatinini yerel bir kasaptan satın alıyor.)

O ve meslektaşları bu atığı giyilebilir hazineye dönüştürmeye karar verdi.

Kombinasyon makinesi, sıvı jelatin karışımı damlalarını ısıtmak ve sıkıştırmak için plastik bir şırınga kullanır. Makinedeki iki silindir seti daha sonra jelatini dışarı çekerek uzun, ince lifler halinde gerdiriyor; bu, ipek ağını ören bir örümceğin yaptığı gibi değil. Bu süreçte lifler aynı zamanda araştırmacıların malzemeye önemli boyalar veya diğer katkı maddelerini katabileceği sıvı banyolarından da geçiyor. Örneğin meyveden elde edilen bir ekstrakt olan biraz genipin eklemek lifi daha güçlü hale getirir.

Kirlilikleri çözme

Lazaro Vazquez, tasarımcıların bu tür tekstillerle hayal edebilecekleri her şeyi yapabileceklerini söyledi.

Konseptin bir kanıtı olarak araştırmacılar, jakarlı ceketin bileşimine benzer şekilde jelatin elyaflardan, pamuktan ve iletken ipliklerden küçük sensörler yaptılar. Ekip daha sonra bu noktaları ılık suya batırdı. Jelatin çözülür ve kolay geri dönüşüm ve yeniden kullanım için iplikler serbest kalır.

Lazaro Vazquez, tasarımcıların elyafların kimyasını değiştirerek onları daha esnek hale getirebileceğini söyledi. Ayrıca diğer doğal malzemelerden benzer liflerin eğrilmesiyle de oynayabilirler. Bu maddeler arasında yengeç kabuklarının bir bileşeni olan kitin veya alglerden elde edilen agar-agar bulunur.

Lázaro Vasquez, “Tekstillerimizin tüm yaşam döngüsünü düşünmeye çalışıyoruz” dedi. “Her şey malzemenin nereden geldiğiyle başlıyor. Normalde israf edilecek bir şeyden alabilir miyiz?”