Gıda fiyatları neden yüksek?

Ukrayna’daki savaş ve öncesindeki salgın nedeniyle, dünyanın birçok yerinde gıda enflasyonu yüksek kalmaya devam ediyor. Karadeniz tahıl anlaşması 18 Mart’ta sona ererken, Eurasia Group uzmanıyla 2023’te küresel gıda güvenliğine bir göz atıyoruz Peter Ceretti.

Gıda güvenliği krizi bitti mi?

Maalesef henüz değil. Buğday ve mısır gibi temel tahılların küresel fiyatları 2022’nin başından ortasına kadar düştü, ancak yüksek bir seviyede istikrar kazandı.

Rusya Ukrayna’yı işgal ettiğinde, gıda fiyatları zaten COVID-19 nedeniyle kötü durumdaydı. Savaş, Ukrayna limanlarının ablukaya alınmasına, artan enerji ve nakliye maliyetlerine ve Rusya’yı hedef alan Batı yaptırımlarına ve öz yaptırımlara yol açtı; bunların tümü buğday, mısır ve diğer tahıl fiyatlarının fırlamasına neden oldu.

Dünyanın öğrendiği gibi, Ukrayna ve Rusya başlıca buğday, mısır, arpa, ayçekirdeği ve yağ ihracatçılarıdır.Savaştan önce Ukrayna, gıda ihracatının çoğunu Karadeniz üzerinden gerçekleştirdi. Rusya ve Beyaz Rusya da, özellikle Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Sahra-altı Afrika’ya önemli gübre ihracatçılarıdır.

Zamanla Ukraynalı üreticiler, mahsullerinin çoğunu karadan ve nehirden batıya göndererek değişiklik yaptı. Ardından, Temmuz 2022’de Rusya ve Ukrayna, Türkiye ve Birleşmiş Milletler’in arabuluculuğunda, Ukrayna’nın bazı limanlarını gıda sevkiyatı için yeniden açmak ve Karadeniz sevkiyatlarının diğer varış noktalarının yanı sıra Türkiye, Avrupa, Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika’ya geri getirilmesine yardımcı olmak için bir anlaşmaya vardı. .

Bu, kıtlıklarla ilgili endişelerin hafifletilmesine yardımcı oldu. Federal Rezerv’deki bir sıkılaştırma döngüsü ve nihayetinde petrol ve gaz fiyatlarında bir ılımlılıkla birleştiğinde, iyileşen görünüm gıda fiyatlarını aşağı çekti.

“Aşağı” göreceli bir terim olmasına rağmen. FAO Gıda Fiyat Endeksi’ni bir kıyaslama olarak kullanarak, gıda fiyatları şu anda bir yıl öncesine göre yaklaşık %8 daha düşük, ancak aynı zamanda 2021’in başlarına göre yaklaşık %11 ve 2020’nin başlarına göre yaklaşık %30 daha yüksek. .

Yani artık bulunabilirlik bir endişe kaynağı değil, ancak temel gıda maddeleri hala çok pahalı.

Gıda fiyatları neden hala bu kadar yüksek?

Eski güzel arz ve talep hikayenin bir parçası. USDA, küresel pirinç ve mısır üretiminin bu yıl düşmesini ve tüketimin buğday, pirinç ve mısır üretimini geçmesini bekliyor. Toplamda dolaşmak için fazlasıyla yeterli olmalı, ancak bu, küresel stokların geçen yılki seviyelere göre düşeceği anlamına gelir. Dar pazar minimum fiyatı korur.

Girdi başka bir faktördür. Petrol ve gaz fiyatlarının hala nispeten yüksek olması, tarım ekipmanlarının yanı sıra ulaşım ve soğutmada kullanılan yakıt fiyatlarının da yükselmesine neden oldu. Doğal gaz ayrıca azotlu gübreler için hammadde olarak kullanılıyor ve son aylarda fiyatlar düşmüş olsa da, bu yılki mahsuller 2022’deki kullanım eksikliğinden etkilenebilir.

Hava durumu üçüncü husustur. İklim değişikliği nedeniyle sıklığı artan aşırı hava olaylarına yol açabilen olağanüstü uzun “üçlü dip” La Niña’ya tanık olduk. La Niña’nın azalması bekleniyor, ancak 2023’ün sonlarına doğru bir El Niño’nun başlaması ve bunun da daha rahatsız edici hava koşullarına yol açması için iyi bir şans var.

Ayrıca, tüketicilerin gıda için ödedikleri, uluslararası fiyat gelişmeleri ile bireysel olarak tutarlı değildir. Birçok gıda ürünü üretildiği ülkede tüketilmektedir. Çoğu ülke tarımı sübvanse ediyor ve bir dereceye kadar korumacı ticaret politikaları uyguluyor. Zengin ülkelerde, gıda harcamalarının büyük bir kısmı pazarlama ve dağıtıma gidiyor ve gıda fiyatlarının sadece küçük bir kısmı – Amerika Birleşik Devletleri’nde yaklaşık %15’i – gıdanın gerçek maliyeti tarafından belirleniyor. Son olarak, döviz kurları ve gıda maliyetlerindeki bölgesel farklılıklar gibi diğer faktörler, yerel ve uluslararası gıda fiyatları arasındaki ilişkiyi bozabilir.

Uygulamada bu, uluslararası fiyatlardaki değişimlerden yurtiçi gıda maliyetlerine geçişin kısmi olduğu ve değişken gecikmelerle gerçekleştiği anlamına gelir. Hatta uluslararası piyasalardaki yüksek fiyatların tüketicilere düşük fiyatlardan daha fazla iletildiğini öne süren bazı yeni kanıtlar bile var. Bu nedenle, küresel gıda fiyatları yıldan yıla gerilese de, ülkelerin yaklaşık %90’ında gıda enflasyonu %5 ve üzerinde seyrediyor. Ocak ayında ortalama gıda fiyatları enflasyon oranı %14 civarındaydı.

2023’ün geri kalanı için temel gıdaların görünümü nedir?

Şu anda görünüm karışık. Beklenmedik büyük gelişmeler olmazsa, bazı önemli belirsizlikler olsa da fiyatların 2023’ün ortalarına kadar yıldan yıla düşmeye devam edeceğini düşünüyorum. Hava durumu ve yılın ilerleyen zamanlarında bir El Niño olasılığı bir faktördür.

Petrol ve gaz fiyatları başka bir husustur. Meslektaşlarım, Çin ekonomisi ivme kazandıkça, Avrupa toparlandıkça ve özellikle Avrupa’nın enerjide Rusya’dan ayrıldığı düşünüldüğünde, petrol ve gaz fiyatlarının 2023’ün ikinci yarısında yeniden yükseleceğine inanıyor. Bu, gıda ve gübre fiyatlarının yeniden yükselmesine yardımcı olacaktır.

Karadeniz Fasulyesi girişimi ne durumda?

Mısır gevreği anlaşmasına devam etmek büyük bir jokerdir. Anlaşmanın yenileneceğini düşündük. Rusya’nın, geçen Kasım ayında olduğu gibi, çökmesine izin vermemek için yapısal teşvikleri var. Moskova, diğer şeylerin yanı sıra, yükselen gıda fiyatlarından sert bir şekilde etkilenen ve savaş ve Batı yaptırımlarıyla ilgilenmeyen gelişmekte olan ülkelerle ilişkileri sürdürmeye çalışıyor. Örneğin Çin, tahıl anlaşması yoluyla gönderilen tahıl ve yağlı tohumların %20’sinden fazlasını satın aldı ve savaşı sona erdirmek için diplomatik çabalara müdahale etmeye çalıştı. Anlaşmanın ana yararlanıcıları Türkiye ve İran.

Öte yandan, anlaşmayı bozmak Kremlin’i Ukrayna ekonomisini felç etmeye daha da yaklaştıracaktır. Ukrayna’nın GSYİH’sının yaklaşık %11’i savaştan önce tarımdan geliyordu ve Putin, Ukrayna’nın ekonomik yapısına uzun vadeli zarar vermeyi hedefliyor.

İzlenecek başka faktörler var mı?

Pirinç başka bir gözlem noktasıdır. Çatışma boyunca pirinç fiyatları diğer temel tahıllardan ayrıldı ve geçen yılın büyük bölümünde düştü. Ancak uluslararası fiyatlar şu anda yıldan yıla yaklaşık %17 artıyor ve Asya’da temel gıda maddesi olarak pirince bağımlı olan ülkelerin sayısı göz önüne alındığında, bu endişe kaynağı olmalıdır. Doğu, Güney ve Güneydoğu Asya’daki çoğu ülke, nüfusu büyük pirinç fiyat hareketlerinden korumak için sübvansiyon programlarına sahiptir ve bölgede tüketilen pirincin çoğu yerel olarak üretilmektedir. Ancak Hindistan gibi büyük bir pirinç ihracatçısı ülkeden yapılan ihracatta ani bir kısıtlama, uluslararası fiyatların yükselmesine neden olabilir.