Çok ucuz paranın sonu mu? Merkez bankaları sıkılaştırma döngüsüne başlıyor

Nadiren dünya finans piyasaları, Norveç Bankası’nın Norveç’in para politikasına ilişkin kararını vermesini bekleyen ekranlarına yapışmış halde oturuyor. Bu hafta farklıydı. 0,25 puanlık faiz artırımı, para politikası döngüsünde dünyaya yayılan bir değişimin şimdiye kadarki en açık ifadesiydi.

Merkez bankacıları artık hane halklarının, işletmelerin ve hükümetlerin son derece uygun oranlarda borç alacak paraları olmasını sağlamak için ellerinden gelen her şeyi yapmaya çalışmıyorlar. Pandemi başladığından bu yana herhangi bir gelişmiş ekonomide türünün ilk örneği olan Norveç’te para politikasını sıkılaştırmanın yanı sıra, gelişmekte olan ekonominin dört merkez bankası – Pakistan, Macaristan, Paraguay ve Brezilya – bu hafta borçlanma maliyetini artırırken, ABD Federal Rezervi ve İngiltere Merkez Bankası’nın ikisi de para politikasını sıkılaştırmaya yönelik Hareket’i işaret etti.

Bu para politikası sorumluları, genel olarak ekonomik toparlanmanın yılın başında korktuklarından daha güçlü olduğuna ikna olmuş durumdalar. Ancak paranın çok uzun bir süre için çok ucuz olabileceğinden endişelenmeye başlıyorlar. Bu, dünya koronavirüs krizinden çıkarken artan enflasyonu, aşırı borçlanmayı ve hatta finansal istikrarsızlığı tehdit eder.

Norveç Merkez Bankası Başkanı Oestin Olsen, bankanın kararını açıklarken, “Normal ekonomi şimdi politika faizinde kademeli normalleşmeye başlamanın uygun olduğunu gösteriyor” dedi. Asgari faiz oranlarının sıfırdan yüzde 0,25’e yükselmesinin muhtemelen son olmayacağını kaydeden Bakan, enflasyonun yüzde 2 hedefine yükselmesiyle kademeli bir faiz artırım programının mali dengesizliklerin ortaya çıkmasına karşı koyacağını da sözlerine ekledi. Artan ev borcu ve ev fiyatları gibi.

Farklı derecelerde, Norveç’teki ekonomik eğilimler gelişmiş ekonomiler arasında uyumludur. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı’ndan gelen güçlü projeksiyonlar, G20 ülkelerinin, pandeminin patlak vermesinden önce beklenen üretim ve istihdam seviyelerine 2022’nin sonunda geri dönmeyi bekledikleri noktaya kadar toparlanmaya devam ettiğini gösterdi. .

Gelişmiş ekonomilerin durgunluğun zararını ortadan kaldırmaya hiçbir zaman yaklaşmadığı 2008-2009 mali krizinin serpintisiyle karşılaştırıldığında, OECD tahmini dikkate değer bir başarı olacaktır.

Ancak, on yıl öncesine kıyasla bu seferki hırs seviyesi de öyle, görünüm tatmin edici değil, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün baş ekonomisti Lawrence Boone. Pek çok ekonominin pandemiden önce, özellikle Avrupa’da yüksek işsizlik oranlarına sahip olduğunu ve bu nedenle “daha iyi performans gösterebileceğini” söyledi. Ekonomileri sadece “daha önce oldukları yere, daha fazla borçla” geri koymanın yeterli olmadığını da ekliyor.

Fiyatlar yükselmeye devam ediyor

Küresel ekonominin bu görkemli hırsı, pandemi sırasında normal tüketim kalıplarının bozulmasıyla birleştiğinde artık göz ardı edilemeyecek birçok zorluk yarattı.

Nakliye maliyetleri, hammadde ve gıda fiyatlarındaki daha az çarpıcı ancak aynı derecede olağandışı artışlarla birlikte 2019’un başından bu yana neredeyse beş kat arttı. Küresel yarı iletken kıtlığı, malların teslimatını geciktirdi ve üreticilerin, özellikle otomotiv sektöründe tüketici talebini karşılamasını engelledi. Tedarik zinciri darboğazları ve malların düzgün akışını bozan Covid-19 salgınıyla birlikte fiyatlar yükselmeye başlıyor ve bu da daha yavaş bir büyüme döneminin çirkin ihtimaline katkıda bulunuyor.

“Bu, gerçekten de görülen emtia büyüme yanlısı / deflasyonist yatırım zihniyetinden büyük bir değişiklik. [just] Birkaç ay önce, Citi’nin küresel ekonomistler ekibi bu hafta yazdı.

Merkez bankalarının inatla kalıcı fiyat artışları ve toparlanmada öngörülemeyen darbeler dünyası ile başa çıkması zor. Standart çalışma biçimleri, istihdam seviyeleri ile mal ve hizmet üretimi hakkında mümkün olduğunca iyi bir anlayışa sahip olduklarını varsaymak ve daha sonra, tipik olarak yüzde 2’lik bir oranı hedefleyen enflasyonun düşük ve istikrarlı kalması için harcama seviyelerini buna göre yönetmeyi hedeflemektir.

Artan enerji fiyatları ve kötüleşen arz kıtlığı ile birlikte Covid-19’dan toparlanma sürecinde, koronavirüsten hâlâ sersemlemiş olan ekonomilerde neyin mümkün olduğunu ve gereken harcamanın muhtemel düzeyini kontrol etmek zor. Dolayısıyla merkez bankaları hem arz hem de talep seviyesini tahmin ederken faiz oranlarını belirlemek zorundadır.

Bu hafta, işgücü sıkıntısına dair artan kanıtlar ve harcamalarda gözle görülür bir iyileşme, faiz oranlarında daha cesur olma eğilimine yol açtı. ABD Federal Rezerv’in Çarşamba günkü para politikası toplantısı, en görünür deflasyonu önlemek için pandeminin ilk günlerinde uygulamaya konan acil destek talep etmeye hazırlandığının en görünür onayını gösterdi.

Federal Rezerv Başkanı Jay Powell, merkez bankasının yüzde 2 ortalama enflasyon ve maksimum istihdam şeklindeki ikiz hedefler üzerinde “önemli ek ilerleme” görene kadar sürdürmeyi taahhüt ettiği aylık 120 milyar dolarlık varlık satın alma programını kesme planlarıyla devam etti. Kasım ayındaki bir sonraki toplantıda, alımları istikrarlı bir şekilde azaltacak bir “inceltme” sürecini resmen başlatmak için bir duyuru yaptı ve 2022 ortasına kadar teşviki tamamen sona erdirmek için Federal Açık Piyasa Komitesi genelinde destek olduğunu söyledi.

Onun yorumları, artan sayıda yetkilinin gelecek yıl faiz oranlarını artırmaya başladığını gösteren ABD faiz oranlarının gelecekteki seyri hakkında yeni bir dizi bireysel beklentiyle geldi. Komite, tahmine göre 2022 değişikliği konusunda eşit olarak bölünmüş durumda ve 2023 sonuna kadar en az üç fiyat artışı bekleniyor.

“NS [FOMC] Enflasyonun daha istikrarlı göründüğü ve risklerinin beklentilerle beslendiği ve ücret-fiyat sarmalının daha yüksek olduğu için, enflasyonun daha yüksek olması gerektiğine karar verdiler. [act] Biraz daha hızlı. . . Brookings Enstitüsü’nde eski bir Fed başkan yardımcısı olan Donald Kohn, “Uyumları geri alın” diyor.

İngiltere Merkez Bankası ayrıca, enflasyonun daha önce tahmin edilenden daha uzun süre daha yüksek kalacağına dair kanıt olarak keskin fiyat artışlarına ve hayal kırıklığı yaratan büyümeye bakıyor – 2022’nin çoğu için yüzde 4’lük daha yüksek bir oranda. Bu durum, geçici de olsa, işgücü piyasasındaki düşüşün olmaması ve artan enflasyonun firmaları fiyatları ve ücretleri artırma konusunda rahatlatabileceği endişesine dönüşmüştür.

Danışmanlık Heteronomics’in kurucusu Philip Rush, bu haftaki Bank of England toplantısının tutanaklarında açık bir “sert önyargı” olduğunu söyledi. Bu, çoğu ekonomisti, merkez bankasının konuşmasını, faiz oranlarını Şubat ayında artırmaya başlayacağının bir işareti olarak almaya itti ve bu tarihin Kasım ayına kadar gelme ihtimali çok azdı.

Fed’de olduğu gibi, BoE’nin tonu, her iki merkez bankasının da sıkılaştırma politikasını düşünmeden önce aşılması gereken önemli engeller koyduğu bu yaz başlarında olduğundan çok daha farklıydı.

Euro bölgesi tam olarak aynı yerde değil. Köklü bir düşük enflasyon sorunu ve pandeminin başlangıcında olduğundan bir milyon daha fazla işsiz var.

Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde, enflasyonun Avrupa’da “geçici” olduğu görüşünü yineledi. CNBC röportajı Cuma ve bu beklentiler darboğazlar çözüldüğünde “yerleşecek”. Ancak yüksek enerji fiyatlarının daha uzun bir süre sorun olmaya devam edeceğini ve büyüme ile enflasyonun Avrupa Merkez Bankası’nın beklediğinden daha hızlı toparlandığını da belirtti.

Lagarde’ın verdiği güvence, bu hafta milletvekillerinden birinin tonuyla pek uyuşmadı. Luis de Guindos, Financial Times’da çevrimiçi bir etkinlikte, özellikle enerji maliyetlerindeki artışın kısmen körüklediği fiyatlardaki son sıçrama, daha yüksek ücret talebini körüklüyorsa, “ileriye dönük enflasyon üzerinde daha kalıcı baskı riskleri var” dedi.

Türkiye tek başına gidiyor

Gelişmekte olan ekonomiler genellikle harekete geçmeden önce bekleyip görme lüksüne sahip değildir. Enflasyonu kontrol altına alma konusunda uzun bir geçmişe sahip olmayan yatırımcılar ayaklarını ateşe yakın tutuyor ve fiyatlar yükselmeye başladığında harekete geçme çağrısı yapıyor. Gıda ve enerji de harcamaların daha büyük bir payını oluşturuyor ve birkaç büyük gelişmekte olan ekonomide – Arjantin, Brezilya, Meksika, Rusya ve Türkiye – OECD’nin yüksek enflasyonun “bir süre daha devam edeceğini” söylemesiyle görünüm endişe verici hale geldi.

Bu ülkelerin çoğunda, merkez bankaları zaten daha yüksek faiz oranlarıyla karşılık verdi. Brezilya, merkez bankasının kararını etkilemekten “artan girdi maliyetleri, tedarik kısıtlamaları ve hizmet siparişlerinin mallara yönlendirilmesini” sorumlu tuttuğu için Çarşamba günü politika faizini bir puan artırarak yüzde 6.25’e yükseltti.

Türkiye, merkez bankasının geleneksel ekonomik görüşleri görmezden geldiği, enflasyonu geçici ilan ettiği ve enflasyonun Ağustos ayında yüzde 19,25’e ulaşmasından sonra bile faiz oranlarını bir puan düşürerek yüzde 18’e indirdiği daha kısıtlayıcı para politikasına yönelik bu küresel eğilimin dışındadır. .

Çoğu kişi bunu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın enflasyonu sert bir şekilde çökerttiği için selefini görevden almasının ardından Mart ayında göreve atanan merkez bankası başkanının siyasi güdümlü bir hareketi olarak gördü. Türk lirası, ithalat fiyatları yükselirken iç gelir üzerinde daha fazla baskı yaratacak bir hamleyle gerektiği gibi değer kaybetti. Son derece riskli olan Türk ekonomisi, Türk ihracat sektörünün zayıf liraya tepki verip vermediğini ve enflasyonun gerçekten kontrol altında olup olmadığını görmek için artık mercek altında olacak.

Türkiye bu hafta kuralı kanıtlayan istisna oldu. Merkez bankaları ortodoks oldu. Enflasyonun bu yıl ne kadar hızlı arttığına ve insanların harcamalarının hizmetten mallara kaymasıyla küresel arz kıtlığının ortaya çıkmasına şaşırdılar. Hepsi enflasyonist sorunların geçici olduğunu umuyor, ancak enerji fiyatları hızla yükselirken, yüksek enflasyon birkaç hafta önce düşündüklerinden daha uzun sürebilir.

Dünyanın en güçlü ekonomileri bile artık enflasyon konusunda yılın başlarında hayal bile edilemeyecek bir şekilde endişeleniyor. Zemin değişti ve para politikası pozisyonları bir köşeyi döndü. Merkez bankalarının artık politikayı sıkılaştırma eğilimi var.