“Bangladeş yatırım için cazip bir ülke”

Bangladeş ile Türkiye arasındaki mevcut ticaret hacmi nedir? Önümüzdeki beş yıl içinde ikili ticaretin hedefi nedir?

Burada bir büyükelçi olarak önceliklerimden biri ticaretimizin seviyesini yükseltmek. Dışişleri Bakanı Momen ile Dışişleri Bakanımız arasındaki görüşmede, ticaret hacminin mevcut seviye olan bir milyar dolardan iki milyar dolara iki katına çıkarılmasına karar verdiler. Bu bizim hedefimiz. Pandemi döneminde ticaret hacmimizin azalmadığını bildirmekten mutluluk duyuyorum.

Artıyor. 2021’de yaklaşık 1,2 milyar dolar olacak. Böylece önümüzdeki beş yıl içinde 2 milyar dolarlık hedefimize kolayca ulaşabiliriz.

Çok fazla pamuk satıyoruz. Takas olarak jüt alıyoruz. Jütten yılda yaklaşık 300 milyon dolar yapılıyor. İkili jüt ticaret hacmimizin yaklaşık üçte biri Bangladeş’ten ithal edilmektedir.

İkinci önceliğimiz ise Bangladeş’teki yatırımımızı artırmak. Bazı Bangladeşli şirketler, hükümetin onayına bağlı olarak Türkiye’de yatırım yapabilir. Şu anda Bangladeş’teki yatırımlarımıza odaklanıyoruz. Büyüyen ekonomisi ve siyasi istikrarı nedeniyle Bangladeş, yatırım için cazip bir ülkedir. Kalifiye ve genç bir işgücüne sahiptir.

Türk LPG şirketi AYGAZ, Chittagong, Moğol ve Dakka’da yatırım kararı aldı. Ana tesis Chittagong’da olacak. LPG’yi büyük tankerlerle getirecekler ve küçük tüplere doldurarak sadece ülke içinde değil, bölgedeki diğer ülkelerde de dağıtım yapacaklar.

Ayrıca Bangladeş’te Türk firmaları için özel bir ekonomik bölge kurmayı planlıyoruz.

Savunma alımını dahil ettiniz mi?

Hayır, dahil değildir. Aslında Bangladeş ve Türkiye’nin iyi bir askeri işbirliği var. Her iki tarafta da askerlerimiz var. Eğitim anlaşmaları imzalarlar, eğitim tatbikatlarına katılırlar ve karşılıklı ziyaretler yaparlar. Türkiye iyi bir savunma ürünleri ihracatçısıdır.

Savunma sanayimiz son 15 yılda büyük ilerleme kaydetti, ihtiyacımızın %75’ini üretiyoruz ve çok ihracat yapıyoruz. NATO standartlarına göre üretim yapıyoruz. Ve fiyatımız diğer ülkelere göre makul. Ayrıca eğitim ve bakım sağlıyoruz. Ürünlerimiz ayrıca sahada test edilmiştir. Türk ürünleri günümüzde çok rekabetçi.

Türkiye bir Kovid aşısı geliştirdi. Bu ülkede aşı üretiminde Bangladeş ile teknoloji paylaşma planınız var mı?

Terkovac aşısının insan denemeleri devam ediyor ve aşılanmamış vatandaşlar üzerinde testler yakında başlayacak. Terkovac, Kayseri’deki Erciyes Üniversitesi’ndeki bilim adamları tarafından geliştirildi ve Haziran ayında insan denemelerinin üçüncü aşaması başladı. Aktif olmayan aşı şu anda acil kullanım için onay bekliyor.

Bu nedenle, bizim özel aşımızdır. Bangladeş’i ihtiyaç anında desteklemeye hazır olacağız ve bir aşı bulunduğunda Bangladeş ile teknolojiyi paylaşmaya açığız. Nasıl işbirliği yapabileceğimizi göreceğiz. Bangladeş ilaç üretiminde de çok iyidir.

Bangladeş dahil gelişmekte olan ülkeler iklim değişikliğinin kurbanı oluyorlar. Türkiye ve Bangladeş iklim değişikliği konularında nasıl birlikte çalışıyor? Sizce gelişmiş ülkeler gelişmekte olan ülkelere tazminat vermeli mi?

Bangladeş iklim değişikliğiyle mücadelede öne çıkan bir ülke haline geldi. Saygın Başbakan Şeyh Hasina liderliğindeki hükümete İklime Karşı Savunmasız Forum’a ve diğer ülkelere liderlik ettiği için teşekkür edilmelidir.

Bangladeş uluslararası arenada önemli bir sestir. Bu nedenle Bangladeşlilerin ve gelişmekte olan ülkelerin bu konudaki görüşlerini destekliyoruz. Çünkü ihtiyaç duyulan şey iklim adaletidir.

Bazı zayıf ülkelerin uğradıkları kayıp ve zararlara göre fonların dağıtılması gerekiyor. Bu konuda Bangladeş ile aynı taraftayız ve Türkiye de yakın zamanda Paris Anlaşması’nı onayladı. Kasım ayında Glasgow’da yapılacak olan COP26’ya en üst düzeyde katılacağız.

Bangladeşlilere kaç tane Türk devlet bursu veriliyor? Hükümetiniz eğitim kurumlarında Bangladeşli öğrencilere daha fazla burs sağlayabilir mi?

Figür bugünlerde çok yakışıklı. 2019 ve 2020 yıllarında Türkiye’de okuyan 680 Bangladeşli öğrencimiz oldu. Ve her yıl Bangladeş öğrencilerine yaklaşık 50 burs sunuyoruz. Biz de sayıyı artırmak için çalışıyoruz. Bangladeşli öğrencilerin ülkeler arasında bir köprü haline geldiğini görmekten mutluluk duyuyoruz.

Ülkeler arasında ticari işbirliğini geliştirmeye yardımcı olan çok başarılı öğrenciler var. Bazıları Bangladeş’te Türk şirketleri için çalışıyor ya da Türkiye ile iş yapmak isteyen Bangladeşli şirketler için çalışıyor. Diğer öğrencilerin bir kısmı akademisyen, bir kısmı sosyal bilimlerde araştırma yapan, bir kısmı da tıp öğrencisidir. Bundan dolayı çok mutluyuz ve önümüzdeki dönemde bursları artırmayı umuyoruz.

Ülkenizde kaç Bangladeşli yaşıyor ve onların ülkenize katkılarını nasıl değerlendirirsiniz?

1000’den fazla Bangladeşlinin Türkiye’de ikamet ettiği belgelenmiştir. Kesin olmak gerekirse, 1289. Bu turizm ve iş alışverişi, insanlar arasındaki temas düzeyini artırıyor ki bu çok olumlu. Bunun ikili ilişkilerimize daha fazla insanın katkıda bulunmasına yol açacağına inanıyoruz.

Bangladeşlilerin akademik hayatımıza, özel sektörümüze, işgücümüze ve diğer alanlara katkılarına değer veriyoruz. Ve son zamanlarda, pandemi sırasında Türkiye, Bangladeşliler için medikal turizm destinasyonlarından biri haline geldi. Türk Hava Yolları artık haftada 12 kez uçuş gerçekleştiriyor. Çoğu gün, iki ülke arasında iki uçuşumuz var.

Birçok insan aynı kültürü, dini ve helal gıdayı paylaştığımız için Türkiye’ye gidiyor.

Ülkemizdeki tıbbi tedavi tesisleri en iyiler arasındadır. Türkiye son on yılda medikal turizmde dünyada ilk beş destinasyondan biri haline geldi. Türkiye’de tedavi için diğer Avrupa ülkelerinden birçok hasta gelmektedir. 5000 yataklı çok büyük hastanelerimiz ve son teknoloji ekipman ve tesislerimiz var.

Profesyonel doktorlar ve sağlık profesyonelleri var. Şimdi diğer ülkelerin vatandaşlarına açıklar. Sadece hemşehrilerimize değil, yabancılara da muamele ediyorlar. Bunun için programları var. Farklı dilleri konuşan insanlar var.

Yakında Bangladeş’teki bu hastaneleri tanıtacağız. Bazı şirketler Türkiye’ye sağlık turizmi başlatmakla ilgileniyor. Ayrıca, fiyatlar Türkiye’de makul ve Singapur veya bazı Avrupa ülkeleri ile aynı değil.

Cox’s Bazar Rohingya kampında bir sahra hastanemiz var. Sağlık çalışanları, doktorlar ve hemşireler her gün 1.500 kişiyi tedavi ediyor. Sadece Rohingyalar değil, aynı zamanda ev sahibi topluluk. Kamplarda ücretsiz olarak tedavi ediliyorlar, kendilerine ücretsiz ilaçlar sağlanıyor.

Dakka’da Kamu Özel Ortaklığı (PPP) modeli altında ticari olan bir hastane olacak. Umarım hükümetler arasında bir ortak girişim olan Hükümetlerarası Anlaşma (GTG) olur. Devlet tarafından tahsis edilecek arazi arıyoruz. Arazi tahsis edildiğinde süreç başlayacak. Umarım birkaç yıl içinde.

Kültürümüze ve mirasımıza yönelik algınız nedir?

Türkiye ve Bangladeş birçok ortak kültür ve mirası paylaşıyor. Aynı dini paylaşmamıza rağmen sadece dini inançlarla ilgili değil. Her iki ülkede de tasavvuf gelenekleri yaygındır ve misafirperverlik kültürü de oldukça yaygındır. İlişkilerimiz Bangladeş’in kuruluşundan öncesine kadar gidiyor. Çok minnettarız ve Bengalliler de dahil olmak üzere Güney Asya Müslümanlarının I. Dünya Savaşı’ndan sonra Türk Kurtuluş Savaşı’nı desteklediklerini ve Türkiye’nin kurucu Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’e saygı ve hayranlığımızı asla unutmayacağız.

Bangladeş ve Güney Asya’da kadınların ilerlemesini nasıl görüyorsunuz?

Bangladeş’te kadınların hayatın her alanında başarılı işler bulma yolundan çok etkilendim. Olağanüstü bir örnek, Sayın Başbakan ve Sayın Meclis Başkanıdır. Hepimiz biliyoruz ki fabrikalarda, hazır giyim sektöründe, işçilerin çoğu kadındır ve aileleri için ekmek parası kazanırlar.

Ekonomiye çok katkı sağlıyorlar. Bangladeş’in sürdürülebilir kalkınma modeline dönüşmesinin nedeni kadınların güçlendirilmesiydi. Bangladeş’teki kadınların bir bütün olarak ekonomisine ve toplumuna ne kadar katkıda bulunduğunu anladım. Bu etkileyici.

Riaz Haider, Dhaka Tribune Haber Editörü Yardımcısıdır. adresinden erişilebilir. [email protected]