Analiz – Gözler anketlerde, Erdoğan ödediği faiz indiriminden pişman olabilir

Nevzat Divranoğlu, Orhan Coşkun ve Jonathan Spicer

ANKARA (Reuters) – Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ani bir faiz indiriminin seçimler öncesinde Türkiye ekonomisini canlandıracağına dair inancı, hiperenflasyon ve lira satışlarının yavaş büyüme ile geri tepmesi muhtemel.

Cumhurbaşkanlığına yakın kaynaklar Reuters’e verdiği demeçte, Erdoğan’ın yükselen enflasyona rağmen kredileri, ihracatı ve istihdamı artırmak için aylardır merkez bankasını – hem kamuda hem de özel sektörde – parasal teşvik sağlamaya zorladığını söyledi.

23 Eylül’de banka, politika faizini beklenmedik bir şekilde https://tmsnrt.rs/3CJiJXv 100 baz puan indirerek %18’e indirdi ve lirayı tüm zamanların en düşük seviyesine gönderdi.

Yatırımcılar Türk tahvillerini düşürdü ve hareketin https://www.reuters.com/business/turkish-central-bank-surprises-with-rate-cut-sought-by-erdogan-2021-09-23’e en son darbeyi temsil ettiğini söyledi. Türkiye gibi gelişmekte olan piyasaları benzersiz şekilde zayıf bırakan küresel fiyat baskıları arasında enflasyonun %19’un üzerine çıktığı göz önüne alındığında, merkez bankasının itibarı zedelenmiş durumda.

Pazartesi günkü veriler, tüketici fiyatlarının Eylül ayında geçen yılın aynı ayına göre %19,6 arttığını gösterdi, bu iki buçuk yılın en büyük artışı.

Röportajlarda, birkaç Türk ekonomist, faiz indiriminin, 2023’ün ortalarında yapılması gereken seçimler öncesinde Türkleri ekonomik darboğaza sürükleyecek büyük bir hata olduğunu söyledi.

Ankara Bilkent Üniversitesi Ekonomi Bölüm Başkanı Revit Gürkinak, “Karanlık hissi ve döviz kuru, ekonomik yönetişimin kargaşa içinde olduğunu ortaya koyuyor” dedi.

Ancak iki Türk yetkili, anketlerde gerileyen Erdoğan’ın bu yılın başlarında yeni bir merkez bankası başkanı atanmasının ardından faiz indirimi konusunda sabrının tükendiğini ve yükselen enflasyon karşısında şaşırdığını söyledi.

Ancak cumhurbaşkanlığına yakın bir yetkili, kaçınılmaz risklere ve eleştirilere rağmen faiz indiriminin buna değdiğini söyledi.

İsminin açıklanmamasını isteyen kişi, “Bu karar ihracatı artırmak, istihdam yaratmak ve yeni yatırımların önünü açmak için gerekliydi” dedi. “Olumsuz etkiler olabilir, ancak bu faydaları elde etmek için alınması gerekir.”

Hikaye devam eder

Başkanlık ofisi, faiz indirimi için baskı yapıp yapmadığı veya neden bastırdığı konusunda hemen yorum yapmadı. Merkez bankası, Erdoğan’ın baskı uygulayıp uygulamadığı konusunda yorum yapmaktan kaçındı.

Kendisini faiz düşmanı olarak tanımlayan Erdoğan, Cuma günü enflasyonun tek haneli rakamlara ineceğini söyledi ancak faiz indirimine değinmedi.

Hükümeti haksız uygulamalardan süpermarketleri sorumlu tutarken, Erdoğan Pazar günü mallar için “uygun” fiyatlar sağlamak için ülke genelinde 1000 yeni pazar açma sözü verdi.

yanlış varsayımlar

Merkez bankası, enflasyonun geçici olması ve kilit önlemlerden birinin düşmesi nedeniyle gevşemenin gerekli olduğunu ve ayrıca faiz oranının %19’da sabitlenmesinden altı ay sonra kredi vermenin zor olduğunu söyledi – dünyanın en yüksek oranları arasında.

Ancak Türkiye’nin nispeten düşük döviz rezervleri, ağır ithalatı ve “gerçek” enflasyona göre düzeltilmiş faiz oranlarının daha negatif hale gelmesi, para birimi için kırmızı bayraklardır. Risklere ek olarak, liranın devalüasyonu daha yüksek enflasyona yol açıyor.

Eski bir ABD Merkez Bankası ekonomisti olan Gurkainak, tüm bunların yüksek kurumsal dış borçla birleştiğinde, ihracatın faiz indirimlerinden çok az fayda sağladığı anlamına gelirken, özel bankaların kredileri yeniden genişletmek yerine kredileri azaltmayı tercih ettiğini söyledi.

Politika değişikliği ekonomik aktiviteye yardımcı olacağı inancına dayanıyorsa yanlış varsayımlar var” dedi.

Koç-TÜSİAD Üniversitesi Ekonomik Araştırma Forumu direktörü Silva Demiralp, Türkiye’nin “deneme yanılma” politikasının, Fed ve diğer büyük merkez bankalarının son enerji fiyat şoku da dahil olmak üzere enflasyonu önlemek için sıkılaştırma politikasına yöneldiği göz önüne alındığında kayıtsız olduğunu söyledi.

Dünyanın geri kalanı Fed’in yönlendirmesini doğru bir şekilde analiz etti ama bu karar Türkiye ekonomisine büyük zarar verecek” dedi.

Önceki Fed politikası sıkılaştırma döngüleri, Türkiye’den ve diğer yükselen piyasa ekonomilerinden fonların çekilmesine yol açmıştı.

Gösterge borç getirileri, faiz indiriminden sonra sıçradı ve merkez bankasının enflasyonu düşürme yeteneğine çok az güven olduğunu gösterdi. Ancak, para piyasası fiyatları, tüccarların politika faizi yıllık %18-18,5’e dönmeden önce daha fazla indirim beklediklerini gösteriyor.

kayan anketler

2018’deki para krizi ve daha küçük satışların ardından lira, beş yıl içinde değerinin üçte ikisini kaybetti ve o dönemin büyük bölümünde çift haneli enflasyonla karşı karşıya kalan Türklerin karlarını etkiledi.

Bu, AK Parti’yi 19 yıldır güçlü ekonomik büyüme ve aile zenginliği ile ün yapan Erdoğan’ı endişelendirdi.

Ancak bu itibar biraz paslandı https://www.reuters.com/world/middle-east/while-erdogans-turkish- economic-miracle-began-failing-2021-07-15.

Kamuoyu yoklamaları, partinin 2018 seçimlerindeki %42,6’dan %31-33 desteğine sahip olduğunu gösteriyor.Milliyetçi müttefiki MHP’nin de düşmesi, Erdoğan’ın bir oylamada meclis kontrolünü kaybedeceğini düşündürüyor.

Erdoğan, siyasi farklılıklar nedeniyle son üç valiyi görevden aldıktan sonra merkez bankasına büyük ilgi gösteriyor. Haziran ayında mevcut cumhurbaşkanı Sahab Kavcioğlu ile Ağustos ayından sonra faiz indiriminin gerekliliği hakkında konuştuğunu söylediğinde tansiyonu yükseltti.

Reuters’in katılımcılara dayandırdığı haberine göre, Ağustos ayında enflasyonun %19,25’e yükselmesine rağmen Kavcioğlu, 1 Eylül’de yatırımcı çağrılarında karamsar sinyaller vermeye başladı. 8 Eylül’de yaptığı bir konuşmada, bankanın, ayrı bir kaynağa göre, sadece bir gece önce açıklanması gerektiğine aceleyle karar verdiğini belirttiğini vurguladı.

Konuya aşina bir başka yetkili, Erdoğan’a kesintinin Temmuz veya Ağustos’ta gelebileceğinin söylendiğini söyledi. Bu olmadığında, kişi, “Başkan, oranların düşürülmesi gerektiğine dair ciddi beklentisini sürdürdü” dedi.

Bilkent Ekonomi Okulu dekan vekili İrenek Yeldan, AKP’nin seçimlerden önce “ne pahasına olursa olsun” yeni bir ekonomik büyüme hikayesi inşa etmeye çalıştığını söyledi.

“Bu çabaların sonucunun daha güçlü istikrarsızlık ve forex’te kötüleşen bir kriz olacağı açıktır” dedi.

(Yazan Jonathan Spicer, Kurgulayan Hugh Lawson)