Almanya, Turgiev’in Paha Biçilmez Eserlerini 1913’te Nasıl Edindi?

Almanya’nın 1913’te değerli eserlere el koyma girişimiyle ilgili yeni bir açıklama ortaya çıktı. İstanbul Arkeoloji Müzesi.

Alman arkeolog Theodor Wiegand tarafından düzenlenen plan, müzenin en değerli parçalarından bazılarının karşılığında Osmanlı İmparatorluğu’na önemli miktarda kredi verilmesini içeriyordu. Teklif, imparatorluğun derin mali sıkıntı içinde olduğu bir dönemde yapıldı.

Assos Antik Kenti Kazı Başkanı ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Öğretim Üyesi Profesör Nurettin Arslan, Osmanlı döneminin önemli arkeolojik olaylarını anlatan son kitabı Assos-Behram’da bu çarpıcı projeyi keşfetti.

Gizli Müze Anlaşması

Arslan, Didyma, Breene ve Milet’te kazılara liderlik eden Wiegand’ın, Osmanlı İmparatorluğu’nun ekonomik sıkıntılarında bir fırsat tespit ettiğini belirtiyor. İstanbul Arkeoloji Müzesi’nin belli başlı eserlerinin bir Alman bankasından ödünç alınarak kullanılmasını önerdi.

Osmanlı’nın krediyi ödememesi üzerine müze eserleri önce bir Alman bankasına, ardından da Prusya devletine devredildi.

Arslan, “Theodor Wiegand, en önemli eserlerin bir Alman bankasının Osmanlı hükümetine vereceği büyük kredinin teminatı olarak kullanılmasını önerdi.” diye açıkladı. “Osmanlıların borcunu ödeyememesinin kaçınılmaz olduğuna, böylece eserlerin sonunda Prusya devletine ait olacağına inanıyordu.”

Sözleşmeli Alman ürünleri

Temmuz 1913’te “Müze Anlaşması” veya “Müze Müzakereleri” olarak bilinen müzakereler başladı ve Mart 1914’e kadar devam etti. Almanlar, Osmanlı’nın anlaşmayı imzalayacağından o kadar emindi ki, bir liste hazırlamışlardı. .

“Wiegand’ın listesinde müzedeki en değerli eserlerden bazıları olan İskender Lahdi, Saydalı Osman Hamdi Bey, en değerli lahitler ve Truva kalıntılarının yanı sıra Assos Athena Tapınağı kabartmaları ve ekindeki bronz levha da yer alıyor. İmparator Caligula, ” dedi Arslan.

Neyse ki Osmanlı, Fransızların yardımıyla alternatif finansman buldu ve hiçbir eserin satılmamasını veya yabancı ellere devredilmemesini şart koşarak müzakereleri sonlandırdı.

Kültürel üstünlük için yüzyıllık bir mücadele

Osmanlı İmparatorluğu’nun kültürel ve tarihi zenginliği, özellikle son yıllarında birçok dış gücün hedefi oldu. Arslan, “1913 tarihli bu müze anlaşması, yabancı güçlerin Yunan ve Roma kültür eserlerini biriktirme ve sahiplenme arzusunun son büyük örneğidir.” diye ekledi.

17. ve 18. yüzyıllar boyunca birçok Avrupa ülkesi antik eserleri korumaya çalıştı ancak Wiegand’ın planı, imparatorluğun mali açıdan çöktüğü bir dönemde neredeyse başarılı oldu.

Arslan, “Theodor Wiegand, bunu Alman müzelerinin dünyanın en önemli eserleriyle zenginleştirilmesi için bir fırsat olarak gördü. 1914’te Osmanlı hükümetinin yaklaşan tatil nedeniyle çalışanlarına maaş ödeyemediğini kaydederek planın yeniden gözden geçirilmesini önerdi.” dedi.

Dava, zengin ulusların Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıf noktalarından yararlanma ve çoğu bugüne kadar küresel kurumlarda kalan değerli eserleri koruma yönündeki uzun süredir devam eden tutkusunu ortaya koyuyor.

Wiegand’ın planı başarısız olmasına rağmen, Turgiev’in tarihi hazinelerine yönelik uluslararası ilginin açık bir hatırlatıcısı oldu. Anlaşma imzalanmış olsaydı, İstanbul Arkeoloji Müzesi’ndeki en önemli eserlerden bazıları Prusya’nın eline geçecek ve kültür tarihinin gidişatı değişecekti.

Olay, Turquiev’in yabancı güçlerin yoğun baskısına rağmen zengin mirasını koruma konusundaki kararlılığının altını çiziyor.