AB, Türkiye ile ekonomik bağ kurulması için baskı yapıyor ama bu Kıbrıs’ı nereye bırakıyor?

Kathimerini’den Pavlos Xanthoulis’e göre Brüksel ve Berlin, Türkiye ile ekonomik ilişkileri güçlendirmenin bir yolu olarak gördükleri Türk Gümrük Birliği’ni modernleştirmeye çalışıyor. Bu girişim, AB-Türkiye ticaretinin 2023’te 206 milyar Euro gibi şaşırtıcı bir seviyeye ulaşması ve önceki yıllara göre önemli bir artışa işaret etmesiyle ortaya çıktı. Türkiye, 2022’de %3,3 olan toplam ticaret hacminin %4,1’ine katkıda bulunarak şu anda AB’nin beşinci büyük ticaret ortağı konumundadır.

Gümrük Birliği’nin olası bir modernizasyonu, Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki ticaret hacmini iki katına çıkarabilir ve bu da Türk ekonomisine büyük bir ivme kazandırabilir. Türkiye’de önemli yatırımları olan Almanya ve Fransa gibi ülkelerin de bu gelişmeden faydalanması bekleniyor. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Almanya Şansölyesi Olaf Scholz arasında yakın zamanda yapılan görüşmede, bu siyasi ve ekonomik ilişki, özellikle Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne ihracatının 111 milyar avroya kıyasla 95,5 milyar avroya ulaştığı göz önüne alındığında, merkezi bir konuydu. Avrupa Birliği’nin Avrupa Birliği’ne ihracatı. 2023’te Türkiye.

Avrupa Birliği’nden bir kaynak, bu yılın Avrupa Komisyonu’nun gümrük birliğinin modernizasyonunu ilk kez değerlendirmesinin üzerinden sekiz yıl geçtiğini doğruladı. AB Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve Avrupa Komisyonu’nun ortak raporunda önerildiği gibi, bu gündemde ilerlemenin zamanının geldiğini iddia ediyorlar. Teklifte ilk kez Türk tarım ürünlerinin Avrupa Birliği’ne gümrüksüz ihracatına izin verilmesi ve Türkiye’nin ekonomik faydalarının artırılması yer alıyor.

Avrupa Birliği ve Türkiye, gümrük birliğinin iyileştirilmesine yönelik olasılıkları araştırmak amacıyla yakın zamanda ticari konularda “üst düzey bir siyasi diyalog” başlattı. Pek çok AB üyesi ülke bu hareketi desteklerken, Kıbrıs Cumhuriyeti Ankara’nın limanlarını Kıbrıs ticaretine açmayı reddetmesini gerekçe göstererek buna karşı çıkıyor. Lefkoşa, Türkiye’nin mevcut anlaşmayı tam olarak uygulamaması durumunda Türkiye’yi güncellenmiş bir gümrük birliğiyle ödüllendiremeyeceğini iddia ediyor.

Tarihsel olarak, gümrük birliğinin iyileştirilmesine yönelik teklif, öncelikle Türkiye’nin hukukun üstünlüğüne olan bağlılığına ilişkin endişeler nedeniyle aksiliklerle karşı karşıya kaldı. Almanya daha önce itirazlarını dile getirmişti ancak daha sonra bu çekincelerini kaldırdı. Ancak Kıbrıs, gümrük birliğinin iyileştirilmesini devam eden Kıbrıs sorununun çözümüne bağladığı için ilerlemeyi engellemeye devam ediyor.

Kıbrıs’ın muhalefetine rağmen, Avrupa Konseyi kısa süre önce Borrell ile Komisyon arasında gümrük birliği de dahil olmak üzere AB-Türkiye ilişkilerine ilişkin adımların güçlendirilmesi çağrısında bulunan ortak raporu destekledi. Kıbrıs hükümeti, Konsey’de terfiye karşı çıkacağını belirterek bunun Kıbrıs meselesiyle bağlantılı olmasında ısrar etti. Ancak Cumhurbaşkanı Christodoulides’in son eylemleri, tartışmaları doğrudan Kıbrıs’ın kaygılarıyla ilişkilendirmeden ilerlemeye istekli olduğunu gösteriyor.

Lefkoşa’nın konumu, özellikle Türkiye’nin Kıbrıs ticaretine ambargo uygulamaya devam ederken aynı zamanda AB temsilcilerine ulaşmaya devam etmesiyle giderek daha karmaşık hale geldi. Türk Dışişleri Bakanı’nın gayrı resmi AB toplantılarına katılımının, Türkiye’nin Kıbrıs’a ilişkin yerine getirilmemiş taahhütleri kabul edilmeden gerçekleşmesi, AB operasyonlarının bütünlüğü hakkında soru işaretleri yarattı.

Durum geliştikçe, AB’nin Türk Gümrük Birliği’nin geliştirilmesine yönelik yaklaşımı daha geniş jeopolitik dinamikler, ekonomik çıkarlar ve tartışmalı Kıbrıs meselesiyle yakından bağlantılıdır.