Erdoğan Türkiye’de siyasi yaşam için mücadele etmekten çekinmiyor

Orhan Coşkun ve Persen Altaylı

ANKARA (Reuters) – İktidardaki yirmi yılı dengede olan Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, şimdiye kadarki en zorlu siyasi sınavdan sağ çıkmak ve cesaretli bir muhalefetten mirasını korumak için mücadele ederken tüm kampanya yollarını kesti.

Bir deniz kaptanının oğlu olan Erdoğan, 14 Mayıs seçimleri öncesinde şiddetli siyasi ters rüzgarlarla karşı karşıya kaldı: Şubat ayında meydana gelen yıkıcı bir deprem, hükümetinin yavaş tepki vermek ve inşaatları gevşek uygulamakla suçlanmasına neden olduğunda, ekonomik krizin sorumlusu olarak zaten karşı karşıyaydı. Hayat kurtarmış olabilecek kurallar.

Kamuoyu yoklamaları yakın yarışları gösterirken, uzmanlar İslamcı kökenli Adalet ve Kalkınma Partisi’ni 2002’de, yine yükselen enflasyon ve ekonomik çalkantıyla şekillenen seçimlerde iktidara getiren koşullarla paralellikler kuruyorlar.

Muhalifleri, Erdoğan’ın dindar ve muhafazakar bir toplum ve iddialı bir bölgesel oyuncu vizyonuna göre şekillendirmeye çalıştığı Türkiye’ye getirdiği değişikliklerin çoğunu kaldırma sözü verdi.

Bir zamanlar -dini bir şiir okuduğu için- hapis cezasına çarptırılan ve 2016’da haydut askerlerin parlamentoya saldırarak 250 kişiyi öldürdüğü askeri darbe girişiminden sağ kurtulan bir lider için yüksek riskler yeni bir şey değil.

Cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçimlerinde çok fazla risk varken, bir düzineden fazla seçim zaferi olan gazi, kendisini eleştirenleri tipik kavgacı bir tarzda hedef aldı.

Muhalefeti felaketten çıkar sağlamaya çalışmakla suçlayan Erdoğan, 50.000’den fazla insanın öldüğü deprem bölgesine birkaç ziyarette bulundu, hızlı yeniden inşa sözü verdi ve inşaat yönetmeliklerini çiğneyen inşaatçıları cezalandırdı.

Ön seçimler, Türkiye’nin ilk elektrikli otomobilinin lansmanı ve Türk yapımı dronları taşımak için İstanbul’da inşa edilen ilk amfibi hücum gemisinin açılışı da dahil olmak üzere, sektördeki dönüm noktalarının kutlanmasıyla noktalandı.

Erdoğan ayrıca Türkiye’nin Karadeniz rezervlerinden ilk doğal gaz sevkiyatını da karıştırdı, hane halklarına ücretsiz tedarik sözü verdi ve neredeyse Başkan Vladimir Putin’in katıldığı bir törenle ilk nükleer santralinin açılışını yaptı.

hikaye devam ediyor

Anaakım medyada geniş yer bulurken, devlet medyası ana rakibi Kemal Kılıçdaroğlu’na çok az ilgi gösterdi ve muhalefetten adil olmayan bir oyun alanı suçlamalarına yol açtı.

Ana muhalefet ittifakına yönelik saldırıları arasında, 1980’lerden bu yana 40.000’den fazla insanı öldüren bir isyan yürüten yasadışı Kürdistan İşçi Partisi’ni (PKK) desteklediği suçlamaları da yer alıyor.

Kürt yanlısı Halkların Demokratik Partisi tarafından desteklenen Kılıçdaroğlu, Kürtlerin haklarını savunarak ve Erdoğan’ı “milyonlarca Kürd’e terörist muamelesi yapmakla” suçlayarak yanıt verdi.

Erdoğan, muhafazakar seçmenler arasındaki çekiciliğini artırmaya çalışırken, eşcinselliğe karşı da ses getirdi ve LGBTQ haklarını kendisiyle savaşacak “sapkın” bir kavram olarak tanımladı.

Türkiye’yi birlikte inşa edeceğiz

Kamuoyu yoklamaları, oylamanın ikinci tura gidebileceğini gösteriyor ve bazıları Erdoğan’ın geride kaldığını gösteriyor. Bu, onun alışılmışın dışında ekonomi politikalarının tetiklediği hayat pahalılığı krizinin derinliğini gösteriyor.

Yetkililerin yükselen enflasyon karşısında faiz oranlarını düşürme hamlesi, ekonomik büyümeyi artırmayı amaçlıyor, ancak bu, 2021’in sonlarında kurda bir çöküşe ve enflasyonu şiddetlendirmeye yol açtı.

Ve partisinin daha geleneksel politikalara dönebileceğine dair işaretlere rağmen, Erdoğan geçen ay iktidarda olduğu sürece faiz oranlarının düşeceğini ve bununla birlikte enflasyonun da düşeceğini vurguladı.

Ekonomi, Türkiye’nin yeni yollar, hastaneler ve okullar ile 85 milyonluk yaşam standartlarını yükselten uzun süreli bir refahın tadını çıkardığı iktidarının ilk on yılında Erdoğan için önemli bir varlıktı.

İstanbul Işık Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanı Seda Demiralp, “Kaybederse imajı zedelenir. Ancak onu sevenler ondan kolay kolay vazgeçmezler” dedi.

Halima Doman, yüksek fiyatların birçok bakkaliye ulaşmasını engellediğini, ancak Erdoğan’ın sorunlarını hâlâ çözebileceğine inandığını söyledi. İstanbul’un merkezindeki bir pazarda “Yemin ederim Erdoğan bir bilek hareketiyle çözebilir” dedi.

mütevazi kökler

İstanbul’un fakir bir mahallesinde İslami bir meslek okuluna gittiği mütevazi köklerden büyüyen cumhurbaşkanı, siyasete partinin gençlik kolunun yerel lideri olarak girdi. İstanbul belediye başkanı olarak görev yaptıktan sonra Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) genel başkanı olarak ulusal sahneye yükseldi ve 2003 yılında başbakan oldu.

Lider olduğu Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), 1960’tan beri dört hükümeti deviren Türk ordusunu ehlileştirdi ve 2005’te onlarca yıldır devam eden Avrupa Birliği’ne katılma hırsını güvence altına almak için müzakerelere başladı – bu süreç daha sonra önemli ölçüde durdu.

Batılı müttefikler başlangıçta Erdoğan’ın Türkiye’sini, otoriterlik ve durgunluktan kurtulmaya çalışan Orta Doğu ülkeleri için bir model teşkil edebilecek, İslam ve demokrasinin canlı bir karışımı olarak gördüler.

Ancak daha fazla kontrol arayışı ülkeyi kutuplaştırdı ve uluslararası ortakları alarma geçirdi. Gayretli destekçiler, bunu yalnızca İslami öğretileri kamusal yaşamın merkezine geri getiren ve dindar işçi sınıfını savunan bir lider için bir ödül olarak gördüler.

Muhalifler bunu, güce susamış bir liderin tiranlığına yönelik bir saldırı olarak tasvir ettiler.

Darbe girişiminin ardından yetkililer, 77.000’den fazla kişiyi yargılanmak üzere hapse atarak ve 150.000 kişiyi devlet işlerinden atarak veya açığa alarak baskı başlattı. Medya hakları grupları, Türkiye’nin bir süredir dünyanın en büyük gazeteci hapishanesi haline geldiğini söylüyor.

Erdoğan hükümeti, tasfiyenin darbe destekçilerinin yanı sıra İslam Devleti ve Kürdistan İşçi Partisi’nden (PKK) gelen tehditlerle haklı çıkarıldığını söyledi.

Yurt içinde, Ankara’nın varoşlarındaki genişleyen yeni başkanlık sarayı kompleksi, yeni keşfettiği güçlerin bir dönüm noktası haline gelirken, yurtdışında Türkiye, Suriye, Irak ve Libya’ya karışarak – genellikle kararlı bir güçle Türk yapımı insansız hava araçları konuşlandırarak – giderek daha iddialı hale geldi.

Dronlar ayrıca Ukrayna’nın bir Rus işgaline karşı savunmasına yardımcı oldu.

Ancak müdahaleler çok az müttefik kazandı ve seçimler için geri sayım başlarken sendeleyen bir ekonomi karşısında, Erdoğan bölgedeki rakipleriyle yakınlaşma arayışına girdi.

(Raporlayan Jonathan Spicer ve Ali Kukoukman; Yazan Tom Perry; Düzenleyen Jonathan Spicer ve Toby Chopra)