Ukrayna ekonomisi yeniden büyüyor gibi görünüyor

Savaşın başlangıcında deniz tehditleri nedeniyle Odessa’nın limanları kapatıldığında, çiftçiler ürünlerini gönderemiyorlardı.

Yerel yetkili Alla Stoyanova, “Milano’dan ağlayarak, makarna malzemelerinin olmadığını söyleyen telefonlar alıyorduk” diye hatırlıyor.

Neresi Bölge Limanları Dünyanın en büyük ikinci tahıl ihracatçısı ve üçüncü en büyük bitkisel yağ ihracatçısı olan Ukrayna’nın ana ihracat rotasıdır.Küresel gıda fiyatları yükseldi.

Ancak abluka Ukraynalılar için daha acı vericiydi. Rus işgaliyle uğraştı ülke ekonomisi sert darbe. Geçen yıl GSYİH’nın beşte birini üreten topraklar için kavgalar sürüyor.

Devamını oku:
* Rusya’nın Belarus sınırına 9 bin asker göndermesiyle gerginliğin tırmanması korkuları artıyor
* Batı, Putin nükleere giderse iç paniğe hazırlanıyor
* Putin Ukrayna’ya karşı savaşından vazgeçerse ekonomiye ne olur?
* Vladimir Putin, Kırım Köprüsü’ndeki bombalı saldırıyı Ukrayna’ya tahıl sevkiyatındaki aldatmacadan sorumlu tuttu

Kiev Ekonomi Okulu’na göre, bombalama işletmelere 10 milyar dolar zarar verdi. İşçiler ya kavgaya katıldı ya da güvenli bir yere kaçtı. 6,2 milyon yerinden edilmiş kişinin üçte biri işsiz. Uluslararası Para Fonu, gayri safi yurtiçi hasılanın bu yıl %35 küçüleceğine inanıyor.

Bununla birlikte, ülke ekonomisi savaşa yavaş ve kasvetli bir şekilde adapte oldu ve görünüşe göre yeniden büyüyor.

Odessa limanlarını alın. Normal kapasitelerinin altında çalışıyorlar ama şu anda çalışıyorlar. Bir işçi, haftada iki veya üç vardiya için çağrıldığını söylüyor. Görkemli Odessa tema parkının gezinti yollarından, yükselen sarı vinçlerin arasına tünemiş kargo gemileri görülebilir.

Temmuz ayında Birleşmiş Milletler himayesinde müzakere edilen bir tahıl anlaşması, Ukrayna’nın tarım ürünleri ihraç etmesine izin verdi; O zamandan beri en az 7,8 milyon ton tahıl üretildi.

Ülke bu yıl 65-70 milyon ton hasat bekliyor, bu da savaş öncesi seviyelere göre üçte bir düşüş, ancak koşullar göz önüne alındığında sağlıklı bir toplam. Mahsul, yeni sezon için ekimi mümkün kılacak kadar karlı olmalıdır. Yiyecekler gemilerle çıkabileceğinden, demir yolu kapasitesi maden ihraç etmek için serbest bırakılır.

Ukrayna’nın savaş alanındaki başarısı da bir fark yarattı. Ağustos ayında Ukrayna, Avrupa Birliği’nden diğer yöne girenlerle aynı sayıda girdi. Üretim kapasitelerinin yarısından fazlasında faaliyet gösteren şirketlerin payı Mayıs ayındaki %58’den Eylül’de yaklaşık %80’e yükseldi. Bu, hem artan güvenliği hem de resmi desteği yansıtıyor. Bir hükümet programı, 745 şirketin ülkenin daha güvenli bölgelerine taşınmasına yardımcı oldu.

Bu arada, becerikli politika oluşturma, ülkenin bir mali krizden kaçınmasına yardımcı oldu. Savaş başladığında, hükümetin bütçe açığı ayda 5.000 dolara fırladı (savaş öncesi 600 milyon dolarlık tahmine karşı). Merkez bankasının tüm çabalarına rağmen, Temmuz ayında para birimini devalüe etmekten başka seçeneği yoktu. Bir düşünce kuruluşu olan Viyana Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Enstitüsü’nden Olha Bendeuk, parasal döviz kuru ile resmi kur arasındaki fark göz önüne alındığında, şimdi başka bir para devalüasyonunun muhtemel göründüğünü söylüyor.

Ancak, bu sorunların aşılabilir olduğu kanıtlanmıştır. Bankalar, Rusya’nın 2014’teki toprak gaspının ardından konsolidasyon ve temizlik sayesinde iyi bir sermayeyle savaşa girdi. Ve Covid-19 pandemisi tarafından geliştirilen dijital beceriler kapılarını açık tuttu. 2014 sonrası reformlarda kurulan merkez bankası bağımsızlığı paniği önlemeye yardımcı oldu.

2014-2016 maliye bakanı Natalie Yarsko, “Sekiz yıl önce bunların hiçbiri mümkün olmazdı” diyor.

Uluslararası bağışçılar çok ihtiyaç duyulan fonlarla devreye girdi. İlk başta, teklifler hükümeti ayakta tutmak için yeterliydi. Ancak savaş uzadıkça, daha büyük taahhütlere duyulan ihtiyaç giderek daha belirgin hale geldi.

Amerika 8.5 milyar dolar gönderdi ve yakında 4.5 milyar dolar daha ekleyecek. Avrupa Birliği ve üye devletleri de benzer bir miktar vaat etti, ancak yerine getirmedi. Eylül ayında, bir çok ileri geri gittikten sonra, 5 milyar Euro kredi gönderdiler. Belki de şaşırtıcı olmayan bir şekilde, Washington’ın Avrupa’ya karşı sabrı tükeniyor.

Kiev’de durum böyle. Hükümet, gelecek yıl savaş öncesi GSYİH’nın %19’una denk gelen 38 milyar dolarlık bir bütçe açığıyla karşı karşıya kalacağına inanıyor. Ukrayna’nın ayrıca kritik altyapıyı ve geri dönenler için konutları yeniden inşa etmek için tahmini 17 ABD Doları’na ihtiyacı var.

Doğru zamanda para, biçiminden daha önemlidir. Kiev’deki bir yatırım firması olan Dragon Capital’den Kostiantyn Kucherenko, “Ancak elbette, Ukrayna’nın pazarlara nihai dönüşü göz önüne alındığında kredi mi yoksa hibe mi olduğu çok önemli” diyor.

Biden yönetimi, gelecek yıl ayda 1,5 milyar dolar değerinde hibe göndermeyi planlıyor ve Avrupa Birliği’nin de aynısını yapmasını umuyor. AB Komisyonu bir teklif üzerinde çalışıyor, ancak bütçesi şimdiden tahsis edildi. Üye ülkeler arasındaki pazarlıkların bir süre daha devam etmesi bekleniyor.

Ukrayna’nın kesin ihtiyaçları, kısmen tahıl anlaşmasının kaderine bağlı olacak. Anlaşma 19 Kasım’da sona eriyor. Kremlin, gübre ihracatının Batı yaptırımları tarafından engellendiğinden şikayet ediyor ve Ukrayna, Rusya’dan Odessa’nın 20 kilometre kuzeydoğusunda bulunan Yuzhny limanına giden bir amonyak boru hattını yeniden açmak istiyor. Yerel yetkililer, bu tür taleplerin anlaşmayı iptal etmek için bir bahane olacağından korkuyor.

Ukrayna hükümetinin de oynayacağı bir rol var. Akademik bir ağ olan Ekonomik Politika Araştırmaları Merkezi’nin (CEPR) yakın tarihli bir raporu, tartışıyor. Temmuz ayında uygulamaya konulan yerel gaz ve ısıtma fiyatlarındaki üst sınır gibi bazı önlemler boşa gidiyor. Yerinden edilmiş kişilere yapılan yardım, ihtiyaçtan bağımsız olarak herkesin gittiği temel bir gelir biçimini alır.

CEPR raporu, İkinci Dünya Savaşı’ndan kalma Amerikan oyun kitabından bir yaprak almanızı tavsiye ediyor. Çatışma sırasında, gelir vergisi ödeyen Amerikalı ailelerin sayısı on kat arttı ve toplam vergiler arttı.

Ukrayna’yı normal zamanlarda yatırım yapmak için cazip bir yer haline getirmek için tasarlanan düz vergi sistemi, bir savaş ekonomisini desteklemek için uygun değil. Ülke ekonomisi şu anda büyüyor, ancak görünümü belirsizliğini koruyor.

Ek destek gerekli olacaktır. Ukraynalı bakanlar daha sert kararlar alırsa, katı Avrupalıların ödememek için bir bahanesi daha azalacak.

© 2022 The Economist Gazetesi Limited. Tüm hakları Saklıdır. The Economist’ten, lisans altında yayınlandı. Orijinal makale şu adreste bulunabilir: www.ekonomist.com